Θρίλερ για τον χαμένο πίνακα του Πόλοκ αξίας €12 εκατ. – Οι έρευνες στην Κρήτη και ο δικαστικός «σεισμός»

Ενα θρίλερ διαρκείας βρίσκεται σε εξέλιξη εδώ και δύο χρόνια με πρωταγωνιστή έναν Ελληνα επιχειρηματία ο οποίος δηλώνει έμπορος και συλλέκτης έργων τέχνης.

Στις 18 Φεβρουαρίου του 2023 ο συγκεκριμένος άνθρωπος συνελήφθη στη Σόφια μέσα στο σπίτι ενός Βούλγαρου επιχειρηματία, καθώς επιχειρούσε να του πουλήσει έναν πίνακα αξίας 12 εκατ. ευρώ, που αποδίδεται στον διάσημο Αμερικανό ζωγράφο Τζάκσον Πόλοκ, πρωτοπόρο του αφηρημένου εξπρεσιονισμού, τον οποίο απέκτησε, όπως ισχυρίζεται, κληρονομώντας τον Ρουμάνο πατέρα της μητέρας του.

Ο πίνακας του διάσημου Αμερικανού ζωγράφου Τζάκσον Πόλοκ ο οποίος έγινε η αφορμή για να ξεσπάσει πόλεμος για τη γνησιότητά του

Η σύλληψη του εμπόρου έργων τέχνης έγινε σε συνεργασία των βουλγαρικών αρχών με τις ελληνικές – και συγκεκριμένα του Τμήματος Αντιμετώπισης Οργανωμένου Εγκλήματος Κρήτης, το οποίο ερευνούσε την εμπλοκή ενός Ρεθυμνιώτη σε κύκλωμα εμπορίας πλαστών πινάκων.

Ωστόσο, ο έμπορος αφέθηκε ελεύθερος λίγες ώρες αργότερα, χωρίς να έχει ασκηθεί κάποια κατηγορία σε βάρος του.

Ο μεγάλος δημιουργός Τζάκσον Πόλοκ είχε πεθάνει 67 χρόνια πριν από την επιχείρηση στη Σόφια – και έτσι οι βουλγαρικές αρχές κατέσχεσαν τον πίνακα για να διαπιστώσουν αν είναι αυθεντικός ή πλαστός.

Συμπέρασμα δεν έχει βγει ακόμη, αλλά η τεχνική με την οποία ζωγράφιζε ο Πόλοκ, το περίφημο «στάγδην», δηλαδή τις σταγόνες, μέσω των οποίων δημιουργούσε «ρευστούς» πίνακες, τον έκανε διάσημο καλλιτέχνη «που κανείς δεν μπορεί να αντιγράψει».

Η έρευνα

Ωστόσο η ΕΛ.ΑΣ. συνέχισε την έρευνά της: τα στελέχη του Τμήματος Οργανωμένου Εγκλήματος της Κρήτης έκαναν έφοδο στις τέσσερις κατοικίες του εμπόρου τέχνης στην Αθήνα – μάλιστα ερεύνησαν και το σπίτι των γονιών του, από το οποίο κατέσχεσαν πίνακες ζωγραφικής.

Στις 30 Νοεμβρίου του 2023 υπήρξε «διαρροή» των κατασχεμένων έργων τέχνης στα μέσα ενημέρωσης με αναφορές για μια μεγάλη αστυνομική επιτυχία προκαλώντας οικονομική ζημιά στον έμπορο, οι πελάτες του οποίου πληροφορήθηκαν ότι η ΕΛ.ΑΣ. ερευνούσε τη συμμετοχή του σε κύκλωμα που πωλούσε πλαστούς πίνακες.

Τότε ο γνωστός δικηγόρος Βασίλης Καπερνάρος, ο οποίος είχε αναλάβει την εκπροσώπηση του εμπόρου τέχνης, είχε μιλήσει για «δικογραφία- φάντασμα», τονίζοντας ότι ο πελάτης του δεν είχε καν κληθεί να δώσει εξηγήσεις ως ύποπτος. Εκτοτε έχει ξεκινήσει ένας δικαστικός πόλεμος μεταξύ του ποινικολόγου και του διοικητή του Τμήματος Οργανωμένου Εγκλήματος της Κρήτης, με μηνύσεις ένθεν και ένθεν.

Η μήνυση

Στη μήνυσή του κατά του διοικητή, ο κ. Καπερνάρος περιγράφει το επίμαχο έργο του Πόλοκ: «Είναι δημιουργημένο το 1949. Είναι λάδι σε μουσαμά, με διαστάσεις 190×130 εκ., και η αξία του, σύμφωνα με πληροφορίες, υπολογίζεται στα 12 εκατ ευρώ. Ο συλλέκτης, έμπειρος στις διεθνείς αγοραπωλησίες έργων τέχνης, είχε προετοιμάσει όλα τα απαραίτητα έγγραφα ώστε η συναλλαγή να είναι καθ’ όλα νόμιμη».

Ενα τηλεφώνημα, όμως, φέρεται να άλλαξε τα πάντα. Σύμφωνα με το περιεχόμενο της μήνυσης, ενώ ρυθμίζονταν οι τελευταίες λεπτομέρειες της αγοραπωλησίας, οι ελληνικές αρχές παρενέβησαν, «διαδίδοντας στους Βούλγαρους αξιωματούχους ψευδείς πληροφορίες περί κλοπής του πίνακα».

Ο συλλέκτης και ο συνεργάτης του συνελήφθησαν στη Βουλγαρία, ενώ η Αστυνομία κατέσχεσε τον πίνακα και τα συνοδευτικά έγγραφα. Οι καταγγελίες των ελληνικών αρχών ήταν βαριές, όμως -όπως υποστηρίζει στη μήνυσή του ο δικηγόρος- δεν συνοδεύονταν από κανένα ουσιαστικό στοιχείο και τον άφησαν ελεύθερο. «Το έργο τέχνης, ωστόσο, παρέμεινε δεσμευμένο προκαλώντας έντονη ανησυχία για το πού θα κατέληγε», ανέφερε.

Και το θρίλερ δεν τελείωσε εκεί. Την επομένη, ομάδα αστυνομικών πραγματοποίησε έφοδο σε τέσσερις κατοικίες του συλλέκτη έργων τέχνης στην Αθήνα, συμπεριλαμβανομένης της πατρικής του οικίας. Οι περιγραφές στη μήνυση του ποινικολόγου θυμίζουν σκηνές κινηματογραφικής επιδρομής: οι αστυνομικοί εμφανίστηκαν χωρίς προειδοποίηση, δεν έδειξαν ένταλμα, δεν αποκάλυψαν την ταυτότητά τους και προχώρησαν στην κατάσχεση 12 έργων τέχνης, χωρίς καν να παραδώσουν έγγραφο που να καταγράφει τα αντικείμενα.

Τα έργα αυτά κατασχέθηκαν από την οικία των γονέων του εντολέα του στο Κολωνάκι, από την πατρική οικία του πατέρα του στο Γαλάτσι, καθώς και από μια νοικιασμένη αποθήκη του στην ίδια περιοχή. Στη συνέχεια, οι αστυνομικές αρχές πραγματοποίησαν έφοδο και στην κατοικία του εμπόρου τέχνης στη Σαρωνίδα, παρουσία του πατέρα του, όπου, σύμφωνα με τον δικηγόρο, «δεν εντοπίστηκε το παραμικρό».

Οι γονείς του εμπόρου έργων τέχνης «βρέθηκαν σε κατάσταση σοκ, καθώς οι άνδρες που εισέβαλαν στο σπίτι τους ισχυρίζονταν ότι ο γιος τους είχε συλληφθεί στη Σόφια για απόπειρα πώλησης κλεμμένου έργου τέχνης. Το ερώτημα που ανακύπτει είναι: Ποιος είχε δώσει την εντολή για μια τόσο δραστική επέμβαση;».

Ενα από τα πιο αινιγματικά σημεία της υπόθεσης αφορά τη δημοσιοποίηση της δικογραφίας στα μέσα ενημέρωσης. Σύμφωνα με τη μήνυση, ενώ ο συλλέκτης και έμπορος έργων τέχνης και οι συνήγοροί του δεν είχαν λάβει καμία ενημέρωση, οι πληροφορίες για την υπόθεση, καθώς και φωτογραφίες των κατασχεμένων έργων διέρρευσαν σε δημοσιογραφικά sites και τηλεοπτικά ρεπορτάζ.

Οι αναφορές στα ΜΜΕ έδιναν την εντύπωση μιας τεράστιας επιτυχίας των ελληνικών αρχών, ωστόσο, όπως υποστηρίζει ο κ. Καπερνάρος, η πραγματικότητα ήταν διαφορετική: καμία επίσημη διαδικασία δεν είχε κινηθεί κατά του εντολέα του και η μόνη απόδειξη ενοχής του ήταν οι καταγγελίες των δύο εγκαλούμενων αστυνομικών.

Ο ίδιος μάλιστα ισχυρίζεται ότι ο υποδιοικητής του Τμήματος Αντιμετώπισης Οργανωμένου Εγκλήματος φέρεται να απέστειλε email σε διεθνείς οίκους τέχνης παρουσιάζοντας τον εαυτό του ως «Police Captain» της Ελληνικής Αστυνομίας, «προειδοποιώντας» ότι ο συλλέκτης και έμπορος εμπορεύεται πλαστά καλλιτεχνικά έργα.

Σύμφωνα με όσα υποστηρίζει ο δικηγόρος στη μήνυσή του, το αποτέλεσμα ήταν άμεσο και καταστροφικό: αγοραστές που είχαν ήδη συμφωνήσει συναλλαγές με τον έμπορο, πάγωσαν τις πληρωμές, επικαλούμενοι τις καταγγελίες της Ελληνικής Αστυνομίας. Ο κ. Καπερνάρος επισημαίνει ότι η ενέργεια αυτή δεν βασιζόταν σε κανένα αποδεικτικό στοιχείο και ζητά να διερευνηθεί αν ο υποδιοικητής είχε την εξουσιοδότηση να προβεί σε μια τόσο σοβαρή καταγγελία στο εξωτερικό.

Απόσπασμα από τη μηνυτήρια αναφορά του Βασίλη Καπερνάρου

Στην έγκλησή του ο κ. Καπερνάρος υποστηρίζει ότι μέχρι και σήμερα οι εντολείς του δεν έχουν κληθεί ούτε ως μάρτυρες ούτε ως ύποπτοι, ενώ δεν έχουν ενημερωθεί για την τύχη των κατασχεμένων έργων. Μάλιστα, αναφέρει ότι ακόμα και η ανακρίτρια που έχει αναλάβει την υπόθεση αγνοεί το πού βρίσκονται τα έργα και αδυνατεί να δώσει απαντήσεις.

Παράλληλα, οι καταγγελίες των εντολέων του για την υπόθεση τέθηκαν με διαδικασίες εξπρές στο αρχείο από τις αρμόδιες εισαγγελικές αρχές της Κρήτης. Ο δικηγόρος ζητά την άμεση ποινική δίωξη των δύο ανώτερων αξιωματικών για ψευδή καταμήνυση, ηθική αυτουργία σε ψευδορκία και παράβαση καθήκοντος, ενώ δηλώνει παράσταση πολιτικής αγωγής για την ηθική βλάβη που υπέστησαν οι εντολείς του.

«Με στοχοποίησε»

Εναν χρόνο νωρίτερα, μήνυση κατά του κ. Καπερνάρου είχε καταθέσει και ο διοικητής του Τμήματος Αντιμετώπισης Οργανωμένου Εγκλήματος της ΓΕΠΑΔ Κρήτης, ζητώντας την ποινική του δίωξη για εξύβριση και συκοφαντική δυσφήμηση. Αφορμή ήταν η περιβόητη «διαρροή» στις 30 Νοεμβρίου της δικογραφίας που είχε σχηματίσει η υπηρεσία του η οποία είχε προκαλέσει την «έκρηξη» του ποινικολόγου.

Ο αξιωματικός της ΕΛ.ΑΣ. υποστηρίζει ότι η υπηρεσία του διεξήγαγε ενδελεχή και σύννομη έρευνα, στο πλαίσιο της οποίας υποβλήθηκε στις 9 Οκτωβρίου του 2023 ποινική δικογραφία σε βάρος πέντε προσώπων -μεταξύ άλλων και του εμπόρου τέχνης- για εγκληματική οργάνωση, πλαστογραφία, απάτη και νομιμοποίηση εσόδων από εγκληματική δραστηριότητα. Ο ίδιος υποστηρίζει ότι η έρευνα τεκμηρίωσε σοβαρά στοιχεία που κρίθηκαν επαρκή για την άσκηση ποινικής δίωξης και ότι οι ισχυρισμοί του κ. Καπερνάρου περί ανύπαρκτης δικογραφίας είναι ψευδείς και δυσφημιστικοί.

Ο διοικητής της ΕΛ.ΑΣ. καταγγέλλει ότι ο ποινικολόγος στοχοποίησε τόσο τον ίδιο όσο και την υπηρεσία του παρουσιάζοντάς τους ως πρωταγωνιστές μιας «σκευωρίας» που κατασκεύασε ψευδείς κατηγορίες για τον εντολέα του. Στη μήνυσή του αναφέρει ότι η δημόσια ανακοίνωση του κ. Καπερνάρου δεν αποδεικνύει σε κανένα σημείο λάθη ή παρατυπίες εκ μέρους της αστυνομικής υπηρεσίας, ενώ παράλληλα δημιουργεί εντυπώσεις ότι υπήρξε σκευωρία σε βάρος του πελάτη του.

Απόσπασμα από τη μηνυτήρια αναφορά του αξιωματικού της ΕΛ.ΑΣ.

Σε ό,τι αφορά την αστυνομική επιχείρηση στη Σόφια τον Φεβρουάριο του 2023, ο αξιωματικός ισχυρίζεται ότι είχε ξεκινήσει να διερευνά τη δράση ομάδας ατόμων που επιχειρούσαν να διακινήσουν έναν πίνακα του Τζάκσον Πόλοκ στη Βουλγαρία, καθώς -όπως λέει- υπήρχαν ενδείξεις ότι το έργο είχε εξαχθεί από τη Ρουμανία την περίοδο του καθεστώτος Τσαουσέσκου, ενώ υπήρχε ο φόβος ότι οι Αρχές των ΗΠΑ ή της Ρουμανίας θα μπορούσαν να το διεκδικήσουν αν αποδεικνυόταν γνήσιο.

Η κατάσχεση στη Σόφια

Η Ελληνική Αστυνομία ενημέρωσε τη Europol, η οποία, μέσω των βουλγαρικών αρχών, οδήγησε στην κατάσχεση του πίνακα στη Σόφια στις 18 Φεβρουαρίου του 2023. Ο πίνακας κατασχέθηκε από τη Διεύθυνση Προστασίας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Βουλγαρίας, ενώ ξεκίνησε ποινική διαδικασία από τις αρμόδιες αρχές. Ο διοικητής υποστηρίζει πως η Ελληνική Αστυνομία δεν απήγγειλε κατηγορίες σχετικά με το αν ο πίνακας είναι αυθεντικός ή πλαστός, καθώς η πραγματογνωμοσύνη εκκρεμεί.

«Μετά την κατάσχεση στη Σόφια η Ελληνική Αστυνομία πραγματοποίησε έρευνες σε κατοικίες εμπλεκομένων σε Αθήνα και Ρέθυμνο, παρουσία δικαστικών λειτουργών, όπου κατασχέθηκαν επιπλέον τεκμήρια», συνεχίζει ο διοικητής της Υπηρεσίας Οργανωμένου Εγκλήματος Κρήτης. Υποστηρίζει δε ότι όλες οι έρευνες έγιναν απολύτως νόμιμα και ουδέποτε προέκυψε οποιαδήποτε παρανομία εκ μέρους των αστυνομικών.

Απορρίπτει, δε, τις καταγγελίες περί αυθαίρετων κατασχέσεων, σημειώνοντας ότι δεν ζητήθηκε ποτέ αντίγραφο των σχετικών εκθέσεων κατάσχεσης από τους εμπλεκομένους. Στη μήνυση αναφέρεται, επίσης, ότι η αστυνομική έρευνα αποκάλυψε ένα δίκτυο διακίνησης πλαστών έργων τέχνης με εμπλεκόμενους Ελληνες και αλλοδαπούς, οι οποίοι φέρονται να πουλούσαν πλαστά έργα ως αυθεντικά, συνοδευόμενα από πλαστά πιστοποιητικά γνησιότητας, αποκομίζοντας παράνομα κέρδη. Ο αξιωματικός καταλήγει επισημαίνοντας ότι ο κ. Καπερνάρος γνώριζε πως οι ισχυρισμοί του ήταν ψευδείς, αλλά επέλεξε συνειδητά να του επιτεθεί δημοσίως προκειμένου να επηρεάσει την εξέλιξη της υπόθεσης…

Πηγή Protothema.gr