Το «όχι» που σώζει ζωές: Γιατί η άρνηση είναι το πιο υγιές μάθημα που μπορείς να δώσεις στα παιδιά σου

Η τάση των γονέων να βάζουν σε προτεραιότητα τις ανάγκες των παιδιών τους θεωρείται αυτονόητη. Όμως, σύμφωνα με ειδικούς, όταν αυτό συμβαίνει χωρίς μέτρο, μπορεί να μεταδώσει ένα λανθασμένο μήνυμα: ότι η φροντίδα του εαυτού είναι κάτι δευτερεύον ή, ακόμη χειρότερα, ένδειξη εγωισμού.

Η ψυχολόγος Jennifer Guttman, γράφοντας στο Psychology Today, επισημαίνει πως η αυτοφροντίδα από νεαρή ηλικία αποτελεί θεμέλιο για την ανάπτυξη υγιούς αυτοεκτίμησης και συναισθηματικής ωριμότητας.

Η Guttman εξηγεί ότι όταν ένα παιδί μαθαίνει να αναλαμβάνει την ευθύνη για την ευημερία του, δεν εξαρτάται συναισθηματικά από τους άλλους και καλλιεργεί εσωτερική αυτοπεποίθηση. «Η ικανότητα να φροντίζεις τον εαυτό σου προστατεύει από την εξάρτηση και τη δυσαρέσκεια», σημειώνει χαρακτηριστικά.

Παρακάτω παρουσιάζονται έξι πρακτικοί τρόποι με τους οποίους οι γονείς μπορούν να διδάξουν –μέσα από τη δική τους στάση– την αξία της αυτοφροντίδας και της προσωπικής σταθερότητας στα παιδιά τους.

Η τήρηση ορίων είναι το πρώτο βήμα. Όταν ένας γονιός γνωρίζει πότε να σταματά, να ξεκουράζεται ή να διεκδικεί ιδιωτικότητα, δείχνει ότι η ψυχική ισορροπία είναι απαραίτητη. Τα παιδιά αντιλαμβάνονται έτσι ότι η προστασία των προσωπικών ορίων δεν είναι πράξη αποξένωσης αλλά σεβασμού προς τον εαυτό.

Εξίσου σημαντική δεξιότητα αποτελεί η ικανότητα να λέει κανείς “όχι”. Η απόρριψη ενός αιτήματος με ευγένεια, αλλά με σταθερότητα, διδάσκει ότι η άρνηση δεν είναι αγένεια, αλλά έκφραση αυτονομίας. Πολλά παιδιά μαθαίνουν να ευχαριστούν τους πάντες εις βάρος των δικών τους αναγκών – μια συνήθεια που ξεκινά όταν οι γονείς δυσκολεύονται να πουν «όχι» οι ίδιοι.

Στην ίδια λογική, ο περιορισμός των υπερβολικών απολογιών είναι κρίσιμος. Η συνεχής χρήση του «συγγνώμη» μεταφέρει το μήνυμα ότι η γνώμη των άλλων υπερισχύει. Όπως υπογραμμίζει η Guttman, η αυτοπεποίθηση ενισχύεται όταν οι πράξεις μας δεν χρειάζονται διαρκή εξωτερική επιβεβαίωση.

Η σταθερότητα στις απόψεις αποτελεί μια ακόμη πράξη αυτοσεβασμού. Η ήρεμη εμμονή στις προσωπικές πεποιθήσεις, ακόμη και όταν υπάρχει διαφωνία, βοηθά τα παιδιά να κατανοήσουν πως η διαφορετικότητα δεν σημαίνει σύγκρουση, αλλά ταυτότητα.

Η ενίσχυση της εσωτερικής αυτοεκτίμησης είναι εξίσου κομβική. Όταν οι γονείς δείχνουν εμπιστοσύνη στην κρίση τους χωρίς να αναζητούν συνεχώς επιβεβαίωση, τα παιδιά μαθαίνουν να βασίζονται στη δική τους αντίληψη. Μια απλή φράση, όπως «Να είσαι περήφανος για τον εαυτό σου» αντί για «Είμαι περήφανος για σένα», αλλάζει ριζικά τη νοοτροπία.

Τέλος, η προτεραιοποίηση της αυτοφροντίδας στην καθημερινότητα δεν είναι πολυτέλεια. Μπορεί να εκφραστεί μέσα από μικρές συνήθειες – έναν περίπατο, ένα ήρεμο απόγευμα, χρόνο χωρίς περισπασμούς. Όπως επισημαίνει η ειδικός, το μήνυμα έχει μεγαλύτερη σημασία από την πράξη: η προσωπική ευεξία είναι προϋπόθεση, όχι επιλογή.

Η καλλιέργεια αυτοπεποίθησης και ισχυρής αίσθησης ταυτότητας στα παιδιά δεν επιτυγχάνεται μέσα από θεωρία, αλλά μέσα από το παράδειγμα. Οι γονείς που εφαρμόζουν στην πράξη τις ίδιες αρχές που θέλουν να διδάξουν, θέτουν τις βάσεις για παιδιά συναισθηματικά ώριμα, αυτόνομα και ισορροπημένα – ικανά να φροντίζουν τόσο τον εαυτό τους όσο και τους άλλους με υγιή τρόπο.