*γράφει ο Σταύρος Φωτάκης
Ο υγρός τάφος των παππούδων μου, αιχμαλώτων πολέμου
Από πληροφορίες καταγραμμένες σε διάφορα έντυπα, περιοδικά και εφημερίδες, αλλά και από Ιταλο-γερμανικές και Βρετανικές πηγές προκύπτει ότι, τον Οκτώβριο του 1943 και τον Φεβρουάριο του 1944 γίνανε δυο μεγάλα ναυάγια στα οποία επιβαίνανε Ιταλοί και Έλληνες αιχμάλωτοι πολέμου. Λίγο έξω από τον κόλπο της Σούδας βρίσκονται αυτά τα δύο μεγαλύτερα ναυάγια στην παγκόσμια ιστορία. Πρόκειται για τα πλοία ´Sinfra´ και ´Petrella´ που έχουνε άμεση σχέση με τη Μάχη της Κρήτης στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Από τις καταγραφές αυτές προκύπτει ότι, στις 8 Σεπτεμβρίου 1943 η Ιταλία συνθηκολόγησε και δήλωσε πως δεν μπορεί να συμμετέχει στον πόλεμο στο πλευρό της Γερμανίας. Οι ιταλικές μονάδες στην Ελλάδα καταθέσανε τα όπλα τους, χωρίς να υπολογίσουνε τα επακόλουθα της απόφασής τους. Οι Γερμανοί εξοργιστήκανε και εκδηλώσανε ιδιαίτερη σκληρότητα εναντίον των πρώην συμμάχων τους. Ένα μικρό μέρος των ιταλικών δυνάμεων εντάχθηκε στις γραμμές της Αντίστασης και διασώθηκε στο πλευρό των ανταρτών. Η βαρβαρότητα των Γερμανών απέναντι στους πρώην συνεργάτες τους ήτανε σκληρή και απάνθρωπη. Οι Ιταλοί και οι Έλληνες αιχμάλωτοι, αφού ήτανε αδύνατη η φύλαξή τους στην Ελλάδα, αρχίσανε να μεταφέρονται με καράβια και προορισμό τη Γερμανία σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. Οι μεταφορές αυτές όμως δεν ήτανε ασφαλείς, αφού τα συμμαχικά υποβρύχια κυριαρχούσανε στη Μεσόγειο και βυθίζανε οτιδήποτε εχθρικό έπλεε. Έτσι, ήτανε επακόλουθο, να σημειωθούνε αρκετά ναυάγια με Ιταλούς αιχμαλώτους, αλλά και Έλληνες αντιστασιακούς στις Ελληνικές θάλασσες. Για τα δύο πολύνεκρα ναυάγια, όπως προαναφέρθηκε, πολλές πηγές αναφέρονται στη βύθιση των δύο πλοίων Sinfra και Petrella, με διαφορετικά στοιχεία ως προς την ακριβή θέση, τον αριθμό επιβαινόντων και τον αριθμό των θυμάτων.
Από αγγλική πηγή προκύπτει ότι, το επιταγμένο Sinfra απέπλευσε από τη Σούδα στις 19 Οκτωβρίου 1943. Σε αυτό είχανε επιβιβαστεί αιχμάλωτοι Ιταλοί (2.843 ή 2389) από τη μεραρχία Σιένα και 204 Γερμανοί στρατιώτες. Συνοδευότανε από δύο πλοία. Το Sinfra παρόλο που έφερε σήμανση ότι μεταφέρει αιχμαλώτους δέχτηκε επίθεση από δέκα αεροσκάφη των συμμάχων 19 μίλια (35 χλμ) από τον κόλπο της Σούδας. Στις 22.05 χτυπήθηκε από τορπίλη, και στις 23. 00 βόμβα που διέρρηξε το μηχανοστάσιο. Αποτέλεσμα ήτανε η αδυναμία πλοήγησης και η έκρηξη πυρκαγιάς στο πλοίο. Στις 2:31 (εννοείται της 20ης Οκτωβρίου του 1943) το πλοίο εξερράγη και άρχισε να βυθίζεται. Ο αριθμός των νεκρών Ιταλών αιχμαλώτων είναι αμφισβητούμενος (πχ. 2098), λέγεται ότι σωθήκανε 500 που επιστρέψανε στα Χανιά και οι μισοί εκτελεστήκανε για απειθαρχία και το φόνο Γερμανών φρουρών. Σωθήκανε επίσης 197 Γερμανοί και 13 Έλληνες.
Πολύ μεγάλες διαστάσεις πήρε και η βύθιση του φορτηγού ιταλικού ατμόπλοιου Capopino, που χρησιμοποιούσανε οι Γερμανοί και το είχανε μετονομάσει σε Petrella. Δυστυχώς το α/π Petrella τορπιλίστηκε από το συμμαχικό υποβρύχιο Sportman στις 8/2/1944 στα ανοιχτά της Κρήτης, με αποτέλεσμα να υπάρξουνε τρομερές απώλειες. Από τους 3.344 συνολικά που επιβαίνανε, πνιγήκανε οι 3.277 και είναι πολύ πιθανό να διασωθήκανε μόνο ελάχιστοι.
Στα πλοία αυτά εκτός από τους Ιταλούς αιχμαλώτους επιβαίνανε πολλοί Κρήτες αιχμάλωτοι αντιστασιακοί αντάρτες, οι οποίοι είχανε την ίδια μοίρα και καταλήξανε στον υγρό τάφο του κόλπου της Σούδας ή λίγο έξω από αυτόν. Μεταξύ των πνιγέντων Κρητών αντιστασιακών συμπεριλαμβάνονται και οι τρεις συλληφθέντες στις 14 Ιουλίου του έτους 1943 στον Άγιο Ιωάννη Αμαρίου. Πρόκειται για τους Στέφανο Παραδεισανό, Καλλιόπη Παραδεισανού-Παπαδογιάννη (παππού-γιαγιά) και Ευαγγελία Δανδουλάκη-Παπαδογιάννη (θεία). Και οι τρεις αφού βασανισθήκανε σκληρά στις φυλακές Φορτέτζας Ρεθύμνου και Αγιάς Χανίων και καταδικασθήκανε δις εις θάνατο, φορτωθήκανε στα αμπάρια δεξαμενόπλοιου για να μεταφερθούνε στα στρατόπεδα συγκέντρωσης της Γερμανίας,. Για τα αίτια και τις συνθήκες σύλληψής των υπάρχουνε ιστορικά ντοκουμέντα και λεπτομερείς καταγραφές που έχουνε δημοσιοποιηθεί. Από την επισυναπτόμενη φωτογραφία του Αριστείδη Στεφάνου Παραδεισανού (κάτω δεξιά) με συντρόφους του αντάρτες στη Χάϊφα τον Ιανουάριο του 1944 στην οποία διακρίνεται το μαύρο περιβραχιόνιο δείγμα πένθους προκύπτει σαφώς ότι, οι τρεις συλληφθέντες επιβαίνανε στο φορτηγό ατμόπλοιο Sinfra και συνεπώς πνιγήκανε στις 19- 20 Οκτωβρίου του έτους 1943. Τρεις πραγματικοί ήρωες που πρέπει να λογίζονται κι αυτοί θύματα της Μάχης της Κρήτης αφού καταλήξανε στον υγρό τάφο των αιχμαλώτων πολέμου.
Το ελάχιστο που τους αξίζει είναι, να καθιερωθεί ημέρα μνήμης, τιμής και Εθνικής Αντίστασης η 20η Οκτωβρίου για τον Άγιο Ιωάννη Αμαρίου. Τούτα τα λίγα λόγια ας αποτελέσουνε ευλαβικό μνημόσυνο στη μνήμη τους, ογδόντα χρόνια από το φρικτό θάνατό τους.
Ευχαριστώ θερμά την αγαπητή και εκλεχτή φίλη, καθηγήτρια φιλόλογο, ερευνήτρια τοπικής ιστορίας κ. Άννα Μαρκουλιδάκη, για την πολύτιμη βοήθειά της.
Αιωνία η μνήμη αυτών.
Οκτώβριος 19 του 2023 Σταύρος Ε. Φωτάκης
και Facebook 
