Με δικαιοσύνη, ασφάλεια δικαίου και σεβασμό στο πολεοδομικό κεκτημένο.
Η κατηγορία 5 των αυθαιρέτων είναι τα λεγόμενα «βαριά αυθαίρετα», είτε αυτά που δεν έχουν καθόλου άδεια, είτε εκείνα στα οποία οι υπερβάσεις πέραν της άδειας σε όρους δόμησης είναι πάνω από 40% στην κάλυψη ή στη δόμηση, ή πάνω από 20% στο μέγιστο επιτρεπόμενο ύψος.
Η κατηγορία 5 είναι πραγματικότητα την οποία η Πολιτεία πρέπει να διαχειριστεί άμεσα, με ασφάλεια δικαίου, όρους ισότητας και σεβασμό στο πολεοδομικό κεκτημένο. Και έχει αργήσει.
Η διαδικασία τακτοποίησης των αυθαιρέτων έκλεισε τον Οκτώβριο του 2020 και άφησε την κατηγορία 5 χωρίς ρύθμιση. Λίγο μετά, θεσπίστηκε νέα ρύθμιση που έδωσε τη δυνατότητα όλα τα ακίνητα των τραπεζών από πλειστηριασμούς να τακτοποιούνται μέχρι το τέλος του 2025, μια διάταξη που αποτελεί προκλητική διάκριση υπέρ των τραπεζών εις βάρος των πολιτών.
Εξάλλου, δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις όπου οι πολίτες και οι μηχανικοί διαπιστώνουν σε κτίρια με οικοδομική άδεια αυθαιρεσίες για τις οποίες δεν γνώριζαν το ακριβές ποσοστό τους επί της συνολικής δόμησης, κατατάσσοντάς τα πλέον στην κατηγορία 5.
Για παράδειγμα, διαμερίσματα αδειοδοτημένα που είχαν υπαχθεί σε παλαιότερους νόμους, όπως ο Ν. 3843/2010, ο οποίος τακτοποιούσε ημιυπαίθριους χώρους εξετάζοντας την υπέρβαση όγκου, δεν μπορούν σήμερα να τακτοποιηθούν με τον Ν. 4495/2017 γιατί υπερβαίνουν έστω και λίγο το 40% της δόμησης.
Πέρα από την αδικία και την αβεβαιότητα, η έλλειψη ρύθμισης για τα ακίνητα κατηγορίας 5 έχει δημιουργήσει τεράστιο πρόβλημα, κυρίως στην επαρχία, στους «στάσιμους οικισμούς», όπου οι ιδιοκτήτες δεν μπορούν να τακτοποιήσουν ούτε μια μικρή τουαλέτα, καθώς και σταβλικές εγκαταστάσεις που δεν μπορούν να νομιμοποιηθούν, μένοντας εκτός επιδοτήσεων.
Το αποτέλεσμα είναι να υπάρχει σήμερα μεγάλος αριθμός ακινήτων που δεν μπορεί να μεταβιβαστεί ή να ενταχθεί στο πρόγραμμα «Εξοικονομώ». Επίσης, υπάρχει το φαινόμενο σε όμορους δήμους, όπου ο ένας έχει χαρακτηριστεί πληττόμενος από φυσική καταστροφή και μπορεί να τακτοποιεί αυθαίρετα κατηγορίας 5, ενώ λίγα μέτρα μακριά, στον άλλο δήμο, ο μηχανικός δεν μπορεί να προχωρήσει σε υπαγωγή. Αυτό δημιουργεί σύγχυση σε ιδιοκτήτες, μηχανικούς και πολεοδομίες.
Υπάρχουν επίσης δημόσια κτήρια, πολλά από τα οποία είναι σχολεία, χωρίς καμία άδεια, που επιθυμούν να ενταχθούν σε πρόγραμμα ενεργειακής αναβάθμισης. Υπάρχουν, βεβαίως, και ιδιωτικά κτήρια με αντίστοιχα προβλήματα.
Η επαναφορά της υπαγωγής αυθαιρέτων της κατηγορίας 5 είναι μείζονος σημασίας, διότι εδώ και τέσσερα χρόνια έχουν παγώσει μεταβιβάσεις χιλιάδων ακινήτων. Εκατοντάδες ξενοδοχειακές μονάδες, λόγω αυθαιρεσιών, δεν μπορούν να ενταχθούν στον αναπτυξιακό νόμο προς χρηματοδότηση, παραμένοντας κουφάρια. Επίσης, ιδιοκτήτες μεγάλων αυθαιρέτων, που καταγράφηκαν παλιά από την πολεοδομία και αμέλησαν να τα τακτοποιήσουν μέχρι το 2020, τώρα είναι αντιμέτωποι με πρόστιμα πολλών χιλιάδων ευρώ (π.χ. ολόκληρες πολυκατοικίες στο Ηράκλειο).
Όλες αυτές οι αρρύθμιστες υποθέσεις απαιτούν άμεση ρύθμιση και αντιμετώπιση με όρους ισότητας και δικαιοσύνης.
Από την άλλη, η Πολιτεία καλείται να θέσει άμεσα όρια στην αυθαίρετη δόμηση, θέμα που συζητιέται για δεκαετίες. Μόνο τα τελευταία 13 χρόνια έχουν θεσπιστεί πέντε διαφορετικοί νόμοι, που είχαν κυρίως εισπρακτικό χαρακτήρα, εμπεδώνοντας στους πολίτες τη βεβαιότητα ότι κάθε αυθαίρετο, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, μπορεί να τακτοποιηθεί πληρώνοντας ένα πρόστιμο ανέγερσης και διατήρησης.
Όσο το πρόβλημα δεν λύνεται, συνεχίζεται η αναπαραγωγή αυθαιρέτων στην Ελλάδα, γιατί τίποτε δεν είναι πιο μόνιμο από το προσωρινό.
Η Πολιτεία πρέπει άμεσα να προχωρήσει σε ρύθμιση για τα ατακτοποίητα αυθαίρετα, ώστε να υπάρχει στο εξής ασφάλεια δικαίου και τα χρήματα από τις τακτοποιήσεις να προορίζονται για την κοινωνία και την τήρηση του περιβαλλοντικού ισοζυγίου.
Σε αυτό το πλαίσιο, το δόγμα «πρώτα οι κατεδαφίσεις και μετά οι νομιμοποιήσεις αυθαιρέτων» είναι, εκτός από άτοπο, εξευτελιστικό και απάνθρωπο για μία κοινωνία που έχει επιβιώσει από απανωτές κρίσεις και προσπαθεί να συντονιστεί με τις προκλήσεις της νέας εποχής.
Μέχρι να γίνει η ρύθμιση, δεν δεχόμαστε καμία κατεδάφιση, γιατί δεν έχει κανένα νόημα να μπει σε ρύθμιση ένα σπίτι που έχει κατεδαφιστεί.
Η συνταγματική πρόβλεψη του δικαιώματος στο περιβάλλον το 1975, που την έφερε η Νέα Δημοκρατία του Κωνσταντίνου Καραμανλή, αποτελεί ίσως τη σημαντικότερη ελληνική συμβολή στην εξέλιξη του ευρωπαϊκού πολιτισμού κατά τη μεταπολεμική εποχή. Όταν θεσπίστηκε το άρθρο 24 του Συντάγματος του 1975, οι σχετικές ρυθμίσεις σε άλλα ευρωπαϊκά Συντάγματα ήταν σπάνιες, ελλιπείς ή αόριστες. Μια ένδειξη της εντύπωσης που προκάλεσε αυτή η καινοτομία είναι ότι χαρακτηρίστηκε, ούτε λίγο ούτε πολύ, «σοσιαλίζουσα».
Στο πνεύμα της πρώτης συνταγματικής πρόβλεψης παραμένουμε φρουροί και προστάτες των αρχών της προστασίας του περιβάλλοντος και της ασφάλειας του πολεοδομικού δικαίου.
Αρνούμαστε να είμαστε όμηροι του υπερτροφικού πελατειακού συστήματος, που αντιλαμβάνεται το περιβάλλον ως ορυχείο αδάπανων πλην προσοδοφόρων πελατειακών παροχών ή συναλλαγών, εκτρέφοντας την εκτεταμένη ανομία της αυθαίρετης δόμησης υπέρ συγκεκριμένων συμφερόντων.
Αρνούμαστε την υπόθαλψη της ανομίας με τη θέσπιση ρυθμίσεων ασαφών, ανεφάρμοστων, ανεδαφικών ή την αποχή από ρυθμίσεις.
Καλούμαστε να γίνουμε υπερασπιστές του γενικού συμφέροντος της κοινωνίας.
Ζητάμε την άμεση ρύθμιση της κατηγορίας των μεγάλων αυθαιρέτων με ισονομία και δικαιοσύνη, στο πλαίσιο της ευνομούμενης κοινωνίας που πρεσβεύουν οι αρχές και τα ιδανικά μας.
και Facebook 
