Η κυκλική μετάβαση στην τοπική αυτοδιοίκηση , σίγουρα δεν προχωρά με τους σχεδιαζόμενους ρυθμούς.
Η οικονομία μας έχει γίνει εγγενώς γραμμική και μπορεί να είναι δύσκολο να ξανασκεφτούμε πώς φτιάχνουμε, χρησιμοποιούμε και απορρίπτουμε πράγματα, εκτός και αν στραφούμε προς ένα πιο αναγεννητικό και εγγενώς φυσικό σύστημα. Τελικά, το νέο κυκλικό μοντέλο θα απαιτήσει μια αλλαγή συστήματος και μια ριζική επανεξέταση για το πώς χρησιμοποιούμε τους πόρους για να εκπληρώσουμε τις ανάγκες και τις επιθυμίες μας.
Κάνοντας κύκλους…;
Μια κυκλική οικονομία θα χρησιμοποιούσε λιγότερους πόρους για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα, θα ανακύκλωνε πόρους και θα αναγεννούσε πόρους. Καθώς το ζήτημα της βιωσιμότητας και της κυκλικής οικονομίας δεν ήταν ποτέ πιο πιεστικό, η ανάγκη της στιγμής είναι να τονιστεί η σημασία της περιβαλλοντικής διαχείρισης και η ανάγκη να βρεθούν τρόποι για να βοηθηθούν οι επιχειρήσεις , οι Φορείς να εξοικονομήσουν ενέργεια και πόρους.
Αυτή η αλλαγή πρέπει να ξεκινήσει με τον ίδιο τον σχεδιασμό.
Το Πάρκο Κυκλικής Οικονομίας Ηρακλείου Κρήτης, ως μια καλή πρακτική.
Το Πάρκο πρόκειται να αναπτυχθεί σε χώρο ιδιοκτησίας του Δήμου Ηρακλείου έκτασης 270 στρεμμάτων και αποτελείται από υφιστάμενες προς εκσυγχρονισμό εγκαταστάσεις αλλά και νέες υποδομές, αφενός πρασίνου, περιπάτου, αναψυχής και αφ’ ετέρου επαναχρησιμοποίησης, διαλογής στην πηγή, ανακύκλωσης, ανάκτησης στερεών αποβλήτων, έρευνας- καινοτομίας και ενεργειακής αποδοτικότητας. To master plan που εκπόνησε ο Ενιαίος Σύνδεσμος Διαχείρισης Απορριμμάτων Κρήτης, προβλέπει υλοποίηση του Πάρκου σταδιακά σε διακριτά έργα που στην πλήρη ανάπτυξη τους αναμένεται το 2025 να δημιουργήσουν 250 νέες θέσεις εργασίας, ενώ θα είναι ανοιχτό και επισκέψιμο σε πολίτες, σχολεία, εκπαιδευτικά ιδρύματα και παραγωγικούς φορείς, συνδυάζοντας έτσι την ορθή κυκλική περιβαλλοντική διαχείριση με την ενημέρωση, την εκπαίδευση, την καινοτομία καθώς και την αναψυχή.
Αποτελεί αυτό αρκετή παρέμβαση για την κυκλοποίηση του Δήμου μας;
Το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την προώθηση των Πράσινων
Δημοσίων Συμβάσεων για τα έτη 2021 έως 2023 με την υπ’ αριθμ. 14900/4-2-2021 Κοινή Απόφαση των Υπουργών Ανάπτυξης και Επενδύσεων και Περιβάλλοντος και Ενέργειας, και με σχετική ΚΥΑ που δημοσιεύτηκε στο υπ’ αρ. 466/Τεύχος Β΄/8-2-2021 Φύλλο της Εφημερίδας της Κυβέρνησης (ΦΕΚ) στο πλαίσιο του έχουν επιλέχθεί δεκαπέντε κατηγορίες προϊόντων/
υπηρεσιών/ δημοσίων έργων, οκτώ από τις οποίες είναι δεσμευτικής εφαρμογής.
Οι Πράσινες Δημόσιες Συμβάσεις (ΠΔΣ) ορίζονται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ως «η διαδικασία με την οποία οι δημόσιες αρχές επιδιώκουν να συνάψουν συμβάσεις για αγαθά, υπηρεσίες και έργα με μικρότερες περιβαλλοντικές επιπτώσεις καθ᾽ όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής τους, σε σύγκριση με αγαθά, υπηρεσίες και έργα που επιτελούν την ίδια πρωταρχική λειτουργία τα οποία θα αποτελούσαν το αντικείμενο της σύμβασης υπό άλλες συνθήκες.
Οι αναθέτουσες αρχές και οι αναθέτοντες φορείς είναι οι μεγαλύτεροι αγοραστές αγαθών, υπηρεσιών και έργων, και ως εκ τούτου οι δημόσιες συμβάσεις αποτελούν ισχυρό εργαλείο εφαρμογής περιβαλλοντικών, κοινωνικών και οικονομικών πολιτικών. Χρησιμοποιώντας την αγοραστική τους δύναμη για να προμηθευτούν αγαθά, υπηρεσίες και έργα με μειωμένες περιβαλλοντικές επιπτώσεις, μπορεί να συμβάλουν σε τοπικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο στην επίτευξη εθνικών και διεθνών στόχων βιωσιμότητας και περιβαλλοντικής πολιτικής. Οι στόχοι αυτοί σχετίζονται με τη λελογισμένη χρήση των πόρων μέσω της βιώσιμης κατανάλωσης και παραγωγής αγαθών στο πλαίσιο της κυκλικής οικονομίας και την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και τον μετριασμό αυτής.
Οι ΠΔΣ είναι άμεσα συνδεδεμένες με τις αρχές της Κυκλικής Οικονομίας. Μπορούν να διαδραματίσουν βασικό ρόλο στην κυκλική οικονομία και για τον λόγο αυτό η Επιτροπή ενθαρρύνει τον ρόλο αυτό μέσω δράσεών της στις ΠΔΣ, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση σε συναφείς πτυχές, όπως η ανθεκτικότητα και η δυνατότητα επισκευής, και δίνοντας το παράδειγμα στις δικές της προμήθειες.
Ειδικότερα, η σταδιακή εφαρμογή περιβαλλοντικών κριτηρίων στις δημόσιες συμβάσεις αναμένεται να συμβάλλει στα εξής:
– Στη μείωση του ενεργειακού και οικολογικού αποτυπώματος, συμβάλλοντας στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.
– Στη μείωση των αρνητικών επιπτώσεων στο περιβάλλον.
– Στη συμβολή στην αειφορική και αποδοτικότερη χρήση των φυσικών πόρων και της ενέργειας.
– Στην προώθηση της καινοτομίας και της ανταγωνιστικότητας.
– Στην εξοικονόμηση δημοσίων πόρων, λαμβάνοντας υπόψη το κόστος του κύκλου ζωής.
– Στην τόνωση της ζήτησης των δευτερογενών υλικών, ενισχύοντας την εγχώρια επιχειρηματικότητα, τις περιβαλλοντικές τεχνολογίες, τις υπηρεσίες επισκευής και επαναχρησιμοποίησης, καθώς και το κυκλικό πρότυπο παραγωγής και κατανάλωσης αντί του γραμμικού.
– Στην ενίσχυση της κοινωνικής ευαισθητοποίησης για τα θέματα της προστασίας του περιβάλλοντος, στην αναπαραγωγή και επέκταση του μοντέλου προμηθειών και στον ιδιωτικό τομέα.
Οι ΠΔΣ μπορούν να αποτελέσουν σημαντικό παράγοντα προώθησης της καινοτομίας, παρέχοντας πραγματικά κίνητρα για την ανάπτυξη πράσινων προϊόντων και υπηρεσιών. Επιπλέον, οι ΠΔΣ μπορούν να συμβάλουν στην εξοικονόμηση πόρων για τον δημόσιο τομέα, ιδιαίτερα όταν συνεκτιμηθεί το κόστος του κύκλου ζωής του αγαθού, της υπηρεσίας ή του έργου και όχι μόνο η τιμή αγοράς.
Συγκεκριμένα επιλέχθηκαν οι εξής κατηγορίες με δεσμευτική εφαρμογή:
1. Χαρτί φωτοαντιγραφής και γραφής
2. Ηλεκτρονικοί υπολογιστές και οθόνες
3. Εξοπλισμός απεικόνισης
4. Εσωτερικός φωτισμός – λαμπτήρες LED
5. Κλιματιστικά μηχανήματα
6. Λιπαντικά (αναγεννημένα και βιοαποικοδομήσιμα)
7. Μεταφορικά μέσα, δηλαδή οχήματα και υπηρεσίες μεταφοράς και
8. Οδοφωτισμός και σηματοδότες κυκλοφορίας
και επιπλέον σε προαιρετικό επίπεδο (μη δεσμευτικής εφαρμογής):
1. Έπιπλα
2. Προϊόντα κλωστοϋφαντουργίας
3. Προϊόντα και υπηρεσίες συντήρησης εξωτερικών δημόσιων χώρων
4. Υποδομές διαχείρισης λυμάτων
5. Ηλεκτρικός και ηλεκτρονικός εξοπλισμός στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης.
6. Σχεδιασμός οδοποιίας, κατασκευή και συντήρηση και
7. Σχεδιασμός κτηρίων γραφείων, κατασκευή και διαχείριση
Οι αναθέτοντες φορείς θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τους ποσοστιαίους ποσοτικούς στόχους κατ’ έτος, για την υλοποίηση πράσινων δημόσιων συμβάσεων στις 8 προαναφερόμενες κατηγορίες δεσμευτικής εφαρμογής, όπως αποτυπώνονται αναλυτικά στον Πίνακα Β.2 του Εθνικού Σχεδίου Δράσης, καθώς και τους ποσοτικούς στόχους για τις 7 προαναφερόμενες κατηγορίες προαιρετικής εφαρμογής, όπως αποτυπώνονται αναλυτικά στον Πίνακα Β.3 του Εθνικού Σχεδίου Δράσης.
Περαιτέρω, σύμφωνα με την παρ. 2 του άρθρου 5 του ν.4736/2020 (Α΄
200), με τον οποίο ενσωματώθηκε στο ελληνικό δίκαιο η Οδηγία (ΕΕ) 2019/904 σχετικά με τη μείωση των επιπτώσεων ορισμένων πλαστικών στο περιβάλλον, από την 1η Φεβρουαρίου 2021 οι φορείς της Γενικής Κυβέρνησης απαγορεύτηκε να προμηθεύονται πλαστικά προϊόντα μίας χρήσης, όπως αυτά απαριθμούνται στο Μέρος Β’ του Παραρτήματος Ι του ως άνω νόμου, καθώς και προϊόντα που κατασκευάζονται από οξοδιασπώμενη πλαστική ύλη.
Σε τι ποσοστό εφαρμόζονται άραγε αυτές οι Οδηγίες από τον Δήμο μας;
Πως μπορούμε και πρέπει να εμφυσήσουμε αυτή την νέα κυκλική κουλτούρα στο έμψυχο δυναμικό του Δήμου Ηρακλείου;
Πέραν του Δήμου, οφείλει ο φορέας τοπικής αυτοδιοίκησης να δώσει στις Επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στα όρια του κατευθύνσεις για την κυκλικότητα και την μέτρηση σχετικών δεικτών οι οποίοι εν τέλει αποτυπώνονται και στους 17 Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης.
Ο Δήμος μας οφείλει να εφαρμόσει πολιτικές οι οποίες θα προωθούν την κυκλική οικονομία.
Σχετίζεται άμεσα με τους φυσικούς πόρους, δίνοντας έμφαση στην αξιοποίηση ανανεώσιμων πόρων, φυτικών και ζωικών υποπροϊόντων και βιοαποικοδομήσιμων υλικών, και την αποδοτική τους χρήση.
Οφείλει να προνοήσει για την προώθηση τις αειφόρες κυκλικές καταναλωτικές επιλογές, την αειφορία σε συνέργεια με την οικονομική ανάπτυξη.
Οι πολιτικές του σχετικά με την καθημερινότητα θα πρέπει να στοχεύουν στη μείωση, ανακύκλωση και επανάχρηση αποβλήτων, άμεσα ή έμμεσα, με βάση την ιεραρχία των αποβλήτων που έχει καταρτιστεί από την Ε.Ε.
Να ενθαρρύνει τον επανασχεδιασμό αλυσίδων προσφοράς, µε σκοπό την αποδοτικότητα των πόρων και την κυκλικότητα.
Η μετάβαση σε μια κυκλική οικονομία απαιτεί τη συμμετοχή και δέσμευση πολλών διαφορετικών ομάδων ανθρώπων. Δηλαδή, περιλαμβάνει κοινές δράσεις (συζητήσεις / συνεργασία/συνέργειες / επιχειρηματικές δραστηριότητες) μεταξύ διαφόρων ενδιαφερομένων όπως: βιομηχανίες, επιχειρήσεις, τοπικούς και περιφερειακούς φορείς αλλά και καταναλωτές/πολίτες.
Η ποιότητα Ζωής μας περνά από τον Κυκλικό επανασχεδιασμό της Κουλτούρας μας.
Μαζί Μπορούμε να οριοθετήσουμε πολιτικές και δράσεις για ένα κυκλικά βιώσιμο Δήμο.
IraklioGiaOlous
* O Νίκος Βασιλάκης είναι MSE Msc Μηχανικός Υλικών,
Πρόεδρος Επιτροπής Βιομηχανίας & Παραγωγικής Ανασυγκρότησης ΤΕΕ/ΤΑΚ,
Σύμβουλος Βιομηχανικής Κυκλικής Ανάπτυξης -ESG-CΟx-RnD & Διαχείρισης Έργων,
Ειδικός Συνεργάτης Σ.Ε.Β.Π.Η,
Μέλος ΔΣ Ο.Α.Κ ΑΕ και
Υποψήφιος Δημοτικός Σύμβουλος Ηρακλείου με την Παράταξη "Δικαίωμα στην Πόλη"
(υποψ.Δήμαρχος Αλέξης Καλοκαιρινός).
και Facebook 
