Ρωμανός ο Μελωδός

Ο Ρωμανός ο Μελωδός είναι ο μέγιστος των υμνογράφων της χριστιανικής εκκλησίας, ο «Πίνδαρος του Χριστιανισμού», όπως αποκλήθηκε. Η Ορθόδοξη Εκκλησία τον κατέταξε στους Αγίους της και η μνήμη του τιμάται κάθε χρόνο την 1η Οκτωβρίου. Την ημέρα αυτή γιορτάζουν όσοι φέρουν το όνομα Ρωμανός.

Ο Ρωμανός γεννήθηκε στην Έμμεσα της Συρίας κι έζησε τον 6ο αιώνα. Ήταν εβραϊκή καταγωγής (αμφισβητείται από μερίδα συγγραφέων) και μεταστράφηκε στον χριστιανισμό. Έγινε διάκονος στη Βηρυτό και κατόπιν πήγε στην Κωνσταντινούπολη, όπου υπηρέτησε ως ιερέας.

Ο Ρωμανός θεωρείται ο μεγαλύτερος ποιητής χριστιανικών ύμνων και ο σημαντικότερος ελληνόγλωσσος ποιητής της βυζαντινής περιόδου. Φαίνεται ότι ο ίδιος ήταν και συνθέτης της μουσικής των ύμνων του, γι’ αυτό ονομάστηκε Μελωδός.

Έγραψε περίπου 1.000 κοντάκια -εκκλησιαστικούς ύμνους εγκωμιαστικούς ενός θρησκευτικού γεγονότος ή της μνήμης ενός αγίου- αφιερωμένα σε θέματα των δεσποτικών και θεομητορικών εορτών, σε προφήτες, αποστόλους και σε μεγάλα γεγονότα (σεισμούς κλπ). Όλα ξεχωρίζουν για τη δύναμη της έμπνευσης, τη χάρη της έκφρασης, τον λεκτικό πλούτο και τη γλωσσική μεγαλοπρέπειά τους, όπως αναφέρει το sansimera.gr.

Το πρώτο του εκκλησιαστικό ποίημα είναι το περίφημο κοντάκιο της εορτής των Χριστουγέννων: «Η Παρθένος σήμερον τον υπερούσιον τίκτει».

Η παρθένος σήμερον

Η Παρθένος σήμερον, τον υπερούσιον τίκτει,
και η γή το Σπήλαιον, τω απροσίτω προσάγει.
Άγγελοι μετὰ Ποιμένων δοξολογούσι.
Μάγοι δε μετά αστέρος οδοιπορούσι.
Δι᾿ ημάς γαρ εγεννήθη, Παιδίον νέον,
ο προ αιώνων Θεός.

Ότε οι ένδοξοι μαθηταί

Ότε η ένδοξοι μαθηταί
εν τω νιπτήρι εφωτίζοντο,
τότε Ιούδας ο δυσεβής,
φιλαργυρίαν νοσήσας, εκοτίζετο·
και ανόμοις κριταίς
σε τον δίκαιον κριτήν παραδίδωσι.
Βλέπε, χρημάτων εραστά,
τον δια ταύτα αγχόνη χρησάμενον·
φεύγε ακόρεστον ψυχήν
την διδασκάλω τοιαύτα τολμήσασαν.
Ο περί πάντων αγαθός,
Κύριε, δόξα σοι.