Απόφαση-σταθμός του Αρείου Πάγου: Οι παππούδες υποχρεούνται να πληρώνουν διατροφή όταν ο γονιός δεν το κάνει

Μια πρωτοποριακή απόφαση του Αρείου Πάγου δημιουργεί νέο δεδικασμένο σε υποθέσεις οικογενειακού δικαίου: όταν ο γονέας δεν καταβάλλει τη διατροφή που δικαιούται το παιδί του, τότε την υποχρέωση μπορεί να αναλάβουν οι παππούδες και οι γιαγιάδες.

Η υπόθεση αφορούσε ανήλικο κορίτσι διαζευγμένων γονέων, το οποίο δεν λάμβανε την προβλεπόμενη διατροφή από τον πατέρα του. Το Ανώτατο Δικαστήριο έκρινε ότι η ευθύνη μετακυλίεται στους γονείς του υπόχρεου –δηλαδή στους παππούδες και τις γιαγιάδες του παιδιού– σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, προκειμένου να διασφαλιστεί η κάλυψη των βασικών αναγκών του.

Όπως αναφέρει το protothema.gr και ο δημοσιογράφος Παναγιώτης Τσιμπούκης, ο Αρειος Πάγος αποφάνθηκε ότι εφόσον ο διαζευγμένος πατέρας δεν καταβάλλει το ποσό της διατροφής που έχει οριστεί από τα δικαστήρια για το ανήλικο παιδί του, τότε η υποχρέωση αυτή μετακυλίεται στους παππούδες και τις γιαγιάδες έτσι ώστε να δίνουν εκείνοι το ποσό της διατροφής.

Το παράδοξο που αντιμετώπισαν οι αρεοπαγίτες είναι ότι αν και ο παππούς και η γιαγιά από την πατρική γραμμή είχαν οικονομική άνεση και διέθεταν ιδιαίτερα σημαντική ακίνητη περιουσία, παρ’ όλα αυτά αρνούνταν να πληρώνουν για την εγγονούλα τους διατροφή 280 ευρώ τον μήνα και έφτασαν μέχρι τον Αρειο Πάγο για να ακυρώσουν εφετειακή απόφαση που τους υποχρέωνε να δίνουν το πενιχρό αυτό ποσό σε σχέση με την οικονομική τους επιφάνεια.

Η υπόθεση

Τον Οκτώβριο του 2005 το ζευγάρι παντρεύτηκε και έξι χρόνια μετά, τον Δεκέμβριο του 2011, απέκτησε ένα κοριτσάκι. Μετά από τέσσερα χρόνια ο γάμος τους λύθηκε με δικαστική απόφαση, σύμφωνα με την οποία η επιμέλεια της ανήλικης ανατέθηκε στη μητέρα και παράλληλα καθόρισε ότι ο πατέρας πρέπει να καταβάλλει κατά την τριετία 2015-2017 μηνιαία διατροφή 500 ευρώ. Ομως ο πατέρας κατέβαλλε τη διατροφή των 500 ευρώ μόνο στην αρχή, δηλαδή μέχρι τον Φεβρουάριο του 2016, και στη συνέχεια από μόνος του μείωσε το ποσό στα 200 ευρώ.

Η πρώην σύζυγος προσέφυγε στα δικαστήρια και εκδόθηκε σε βάρος του πατέρα της ανήλικης επιταγή προς πληρωμή ύψους 4.774 ευρώ. Ομως η μητέρα δεν μπόρεσε να προχωρήσει σε αναγκαστική εκτέλεση γιατί ο πρώην σύζυγός της «δεν διαθέτει εμφανή περιουσιακά στοιχεία στην Ελλάδα».

Η μητέρα μέχρι τη γέννηση της κόρης της εργαζόταν σε τουριστική επιχείρηση με μηνιαίο μισθό 630 ευρώ (συμπεριλαμβανομένων του 13ου και 14ου μισθού). Ο πατέρας της ανήλικης εργαζόταν κατά τη διάρκεια του γάμου τους στην οικογενειακή επιχείρηση-βιοτεχνία που είναι στο όνομα της μητέρας του, ενώ το 2016 μετοίκησε στη Βουλγαρία, όπου με τον αδελφό του δημιούργησαν συναφή επιχείρηση με αυτή που έχουν στην Ελλάδα.

Στη Βουλγαρία, όπως αναφέρει η δικαστική απόφαση, ο πατέρας της ανήλικης ζει πολυτελώς και κατέχει ακριβά αυτοκίνητα. Ακόμη, συμμετέχει σε ράλι αυτοκινήτων, κάτι που είναι «πολύ ακριβό χόμπι», το οποίο προϋποθέτει μεγάλο, υψηλό και πολυδάπανο κόστος συντήρησης, αλλά «τα εισοδήματά του φροντίζει να τα αποκρύπτει ή να μην τα εμφανίζει στο όνομά του».

Μετά τη λύση του γάμου η διαζευγμένη μαζί με την κόρη της φιλοξενείται στο σπίτι του συνταξιούχου πατέρα και της μητέρας της, η οποία είναι καθαρίστρια και έχουν αναλάβει όλα τα έξοδα συντήρησης (φαγητό, ρουχισμό κ.λπ.) της κόρης και της εγγονής τους.

Ο παππούς της ανήλικης από την πατρική γραμμή είναι συνταξιούχος με μηνιαία σύνταξη 800 ευρώ και έσοδα 1.056 ευρώ μηνιαίως από μισθώματα. Η γιαγιά -και πάλι από την πατρική γραμμή- είναι η ιδιοκτήτρια της οικογενειακής βιοτεχνίας. Στην κοινή με τον σύζυγό της φορολογική δήλωση το 2015 δήλωσε ακαθάριστα έσοδα 206.007 ευρώ.

Ομως, έχουν και μεγάλη ακίνητη περιουσία. Ο παππούς έχει 6 διαμερίσματα (κάτω των 100 τ.μ.), το 50% ενός ακινήτου 806 τ.μ., μικρό ποσοστό επί ενός σπιτιού, το 33% επί οικοπέδου 384 τ.μ. και ένα αυτοκίνητο 3.500 κ.ε. Από την πλευρά της, η γιαγιά έχει το υπόλοιπο 50% του ακινήτου των 806 τ.μ., δύο διαμερίσματα των 135 και 70 τ.μ., το 50% ενός διαμερίσματος 77 τ.μ. και ένα αυτοκίνητο.

Οι γονείς του συζύγου που είναι στη γειτονική χώρα υποστήριξαν ότι οι συμπέθεροι, δηλαδή ο πατέρας της διαζευγμένης και παππούς της μικρής παίρνει σύνταξη 500 ευρώ και η γιαγιά της ανήλικης έχει εισόδημα 1.000 από τον καθαρισμό σπιτιών και κατά συνέπεια μπορούν να συνεισφέρουν και αυτοί μέρος της διατροφής της εγγονής τους.

Το Εφετείο Θεσσαλονίκης σημειώνει ότι σύμφωνα με τον Αστικό Κώδικα στις περιπτώσεις των διαζυγίων «αν οι οικονομικές δυνάμεις έστω και του ενός γονέα δεν επαρκούν για τη διατροφή του παιδιού, ανακύπτει η υποχρέωση των επόμενων ανιόντων, δηλαδή των παππούδων και των γιαγιάδων, οι οποίοι ενέχονται σε ίσα μέρη για διατροφή του εγγονού τους, στην έκταση που αυτή δεν μπορεί να καλυφθεί από τις δυνάμεις έστω και του ενός από τους γονείς του».

Η επικύρωση

Ετσι, κρίθηκε και επικυρώθηκε από τον Αρειο Πάγο ότι από τα 560 ευρώ όπου έχει καθοριστεί το ύψος της διατροφής πρέπει να αφαιρεθούν τα 200 ευρώ που έδινε ο πατέρας της ανήλικης και η μητέρα της πρέπει να συμβάλλει σύμφωνα με τα εισοδήματά της κατά 80 ευρώ μηνιαίως και ο παππούς και η γιαγιά από την πατρική γραμμή κατά 280 ευρώ μηνιαίως (200+80+280 ευρώ).

Στην απόφαση του Αρείου Πάγου υπογραμμίζεται ότι οι γονείς του πρώην συζύγου «έχουν οικονομική άνεση, διαθέτοντας ιδιαίτερα σημαντική ακίνητη περιουσία και τα εισοδήματά τους συνολικά υπερβαίνουν τις 2.000 ευρώ μηνιαίως, ενώ οι έτεροι παππούς και γιαγιά από τη μητρική γραμμή δεν μπορούν με τα πραγματικά τους εισοδήματα να συνεισφέρουν στη διατροφή της εγγονής τους».

Τελικά, το Α1 Πολιτικό Τμήμα του Αρείου Πάγου απέρριψε όλους τους λόγους αναίρεσης του παππού και της γιαγιάς από την πατρική γραμμή για ακύρωση της εφετειακής απόφασης.