Απαγορευτικό στην άρδευση βάζουν οι τοπικοί οργανισμοί διαχείρισης νερού, με αποτέλεσμα χιλιάδες παραγωγοί να περιορίζουν ή να εγκαταλείπουν καλλιέργειες υψηλού εισοδήματος
Δεν υπάρχει νερό για να ποτίσετε ντομάτες και αγγούρια. Θα πάρετε ποσότητες μόνο για να τη γλιτώσουν από την ξηρασία πολυετείς καλλιέργειες, δηλαδή ελιές και αμπέλια». Τοπικοί οργανισμοί που διαχειρίζονται το δίκτυο του νερού σε περιοχές της Κρήτης και της Θεσσαλίας έχουν βγάλει «απαγορευτικό» για ποτιστικές καλλιέργειες λόγω λειψυδρίας.
Αγρότες μιλούν στην «Καθημερινή» περιγράφοντας τη νέα πραγματικότητα με φόντο προβλήματα δεκαετιών. Περισσότερα από 28 δισ. ευρώ είναι οι ετήσιες απώλειες του αγροτικού τομέα της Ε.E. κατά μέσον όρο τα τελευταία χρόνια, ως αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής, ενώ η επιδείνωση των συνθηκών απειλεί να αυξήσει τις μέσες ετήσιες απώλειες της Ε.Ε. στον αγροτικό τομέα έως και 66% μέχρι το 2050.
Δεν υπάρχει νερό για ντομάτες και βαμβάκι
«Οχι» στις ντομάτες και στα βαμβάκια, παρά το υψηλό εισόδημα που εξασφαλίζουν, αναγκάστηκαν να πουν πολλοί αγρότες φέτος το καλοκαίρι λόγω της έλλειψης νερού για άρδευση. Θα μειωθεί το εισόδημά τους; Αν οι ποτιστικές καλλιέργειες πάνε καλά, σίγουρα φέρνουν μεγαλύτερο εισόδημα, αλλά με τις σημερινές συνθήκες «αποφάσισα να μην το διακινδυνεύσω», λέει στην «Κ» ο Γιώργος Γάκης, ο οποίος παραδοσιακά για πολλά χρόνια καλλιεργούσε κυρίως βαμβάκι.
Τα κτήματά του βρίσκονται στον Δήμο Σοφάδων στην Καρδίτσα και φέτος για πρώτη φορά από τότε που ξεκίνησε να καλλιεργεί, το 2003, ο ΤΟΕΒ (Τοπικός Οργανισμός Εγγείων Βελτιώσεων που διαχειρίζεται το δίκτυο του νερού άρδευσης σε μια περιοχή) Σοφάδων – Σμοκόβου ανακοίνωσε ότι δεν θα διατεθεί καθόλου νερό από την τεχνητή λίμνη Σμοκόβου για το πότισμα των καλλιεργειών, αφού η στάθμη της βρίσκεται κάτω από το όριο ασφαλείας.
Συσκέψεις διαχείρισης
Στη Θεσσαλία από τις αρχές Μαΐου γίνονται συνέχεια συσκέψεις για τη διαχείριση του –ελάχιστου σε σχέση με τις ανάγκες– νερού. Οι αγρότες πριν από λίγες ημέρες πραγματοποίησαν κινητοποιήσεις κατηγορώντας τις κυβερνήσεις επί σειράν ετών για αδιαφορία. Ομως, το γεγονός ότι δεν υπάρχει νερό είναι η σημερινή πραγματικότητα, που χρειάζεται έτσι κι αλλιώς να αντιμετωπίσουν.
«Ηδη και οι γεωτρήσεις δεν βγάζουν αρκετό νερό. Στο καφενείο, το νερό και το κόστος για τις καλλιέργειες είναι η μόνιμη συζήτηση. Κάποιοι αποφάσισαν να πάνε όπως παλιά, φύτεψαν ίσως λιγότερα στρέμματα, αλλά πάντως έχουν βάλει βαμβάκι». Κυκλοφορεί και η φήμη ότι τελικά την κρίσιμη ώρα, μπροστά στο ενδεχόμενο να καταστραφεί η σοδειά, θα ασκηθούν πιέσεις και θα ανοίξει η κάνουλα του δημόσιου διαχειριστή.
«Εγώ το ζύγισα. Από το να μην έχω να ποτίσω και να χάσω τη σοδειά, πήρα την απόφαση ότι φέτος το εισόδημά μου θα είναι λιγότερο, αλλά θα μειώσω τον κίνδυνο. Εβαλα σκληρό σιτάρι, χαμομήλι και αλεξανδρινό τριφύλλι για σποροπαραγωγή και για πρώτη φορά δεν έβαλα βαμβάκι», σημειώνει ο Γιώργος Γάκης.
Και ο ΤΟΕΒ Ενιπέα – Φαρσάλων έχει ζητήσει από πολλά χωριά –μεταξύ των οποίων τα Σταυρός, Γεφύρια, Αγ. Γεώργιος και Πασχαλίτσα– να μην καλλιεργήσουν ποτιστικά φυτά όπως βαμβάκι, καλαμπόκι και βιομηχανική ντομάτα. Ο Τάσος Βραχαμάνης, ο οποίος συμμετέχει στο διοικητικό συμβούλιο του ΤΟΕΒ, φέτος αποφάσισε να φυτέψει σιτάρι σκληρό, ενώ σε κάποια στρέμματα έχει πενταετή καλλιέργεια μηδικής (ζωοτροφή). «Το εισόδημά μου πιθανότατα θα είναι μειωμένο σε σχέση με τις ποτιστικές καλλιέργειες. Επίσης, αν μια καλλιέργεια δεν ποτίζεται δίνει και μικρότερη παραγωγή, οπότε καταλαβαίνετε…».
Ο ΤΟΕΒ Ενιπέα – Φαρσάλων δίνει νερό για την άρδευση σε περίπου 1.000 παραγωγούς και διαχειρίζεται εκτός από το νερό της λίμνης Σμοκόβου και 200 γεωτρήσεις. Από τα 201.000 καλλιεργούμενα στρέμματα στην περιοχή, μόνο τα 40.000 εξαρτώνται για την άρδευσή τους από το δίκτυο του ΤΟΕΒ. Τα υπόλοιπα, στο 60% των οποίων καλλιεργείται βαμβάκι, αρδεύονται από γεωτρήσεις. Περίπου 2.500 ιδιωτικές γεωτρήσεις υπάρχουν στην περιοχή. Το νερό για πότισμα από τον ΤΟΕΒ κοστίζει 70 ευρώ το στρέμμα, το νερό από τη γεώτρηση δεν τιμολογείται, αλλά βέβαια ο παραγωγός πληρώνει το καύσιμο για τη λειτουργία της αντλίας. Οι περισσότερες γεωτρήσεις είναι νόμιμες, λέει ο κ. Βραχαμάνης, αλλά «μπορεί η άδειά τους να είναι για 100 στρέμματα και τελικά να ποτίζονται 300».
Ολο αυτό το σύστημα δεν είναι άδικο και άνισο για τους παραγωγούς; Μάλλον περισσότερο είναι παράλογο και σίγουρα δεν εξασφαλίζει το μέλλον, απαντάει ο κ. Βραχαμάνης. «Αν κάνουμε υπεράντληση οι γεωτρήσεις θα σταματήσουν να δίνουν νερό. Και δεν είναι πως δεν ρίχνει νερό. Εδώ στην περιοχή πνιγήκαμε δύο φορές, μια με τον “Ιανό” και μια με τον “Daniel”. Αλλά αν δεν υπάρχουν έργα να συγκρατηθεί, το νερό φεύγει στη θάλασσα. Το 2021 εξαγγέλθηκε το φράγμα στη Σκόπια στις πηγές του ποταμού Ενιπέα. Ενα έργο ορεινής υδρονομίας που θα έδινε τη δυνατότητα να ποτιστούν 115.000 στρέμματα. Ομως, δεν έχει γίνει. Τώρα δεν υπάρχει νερό. Και αφού δεν υπάρχει νερό δεν μπορείς να κάνεις τίποτα», καταλήγει.
Στον Δήμο Φαιστού
Πολλά μίλια νοτιότερα, στην Κρήτη και συγκεκριμένα στον Δήμο Φαιστού, υπάρχουν 6.000 στρέμματα με θερμοκηπιακές καλλιέργειες – κυρίως κηπευτικών. Ο τοπικός ΤΟΕΒ που διαχειρίζεται νερό από το φράγμα της Φανερωμένης ήταν ξεκάθαρος: Δεν υπάρχει νερό για να ποτίσετε ντομάτες και αγγούρια. Θα πάρετε ποσότητες μόνο για να τη γλιτώσουν από την ξηρασία πολυετείς καλλιέργειες, δηλαδή ελιές και αμπέλια. «Παράγουμε ντομάτες εκτός εποχής, αλλά πολλές φορές φυτεύουμε και το καλοκαίρι για να βγάλουμε χρήματα», εξηγεί στην «Καθημερινή» ο Μανώλης Ορφανουδάκης, που έχει ελιές και θερμοκήπια στη Μεσσαρά. Το καλοκαίρι η ζήτηση για κηπευτικά αυξάνεται κατακόρυφα στο νησί λόγω του τουρισμού, αλλά όπως φαίνεται φέτος οι τουρίστες του Ηρακλείου δεν θα βρουν εύκολα ντόπιες ντομάτες.
Βέβαια, στην περιοχή υπάρχουν αρκετές ιδιωτικές γεωτρήσεις, πολλές από τις οποίες έχουν ανοιχτεί χωρίς άδεια. Οι υπηρεσίες της αποκεντρωμένης διοίκησης Ηρακλείου είναι υπεύθυνες για τις άδειες, αλλά στη συνέχεια εφόσον η ποσότητα νερού δεν τιμολογείται, ο καθένας μπορεί να τραβάει όσο νερό θέλει. «Εφόσον βέβαια βρει νερό, γιατί και τα υπόγεια νερά μειώνονται. Ομως, η αλήθεια είναι ότι το 40% του νερού που καταναλώνεται δεν τιμολογείται. Και όταν πληρώνεις κάτι, δείχνεις περισσότερη σύνεση», καταλήγει ο παραγωγός.
και Facebook 
