Συζήτηση ερώτησης Αυγενάκη προς Υπουργό ΠΕΝ για την οριοθέτηση οικισμών κάτω των 2.000 κατοίκων

Πολιτική και θεσμική παρέμβαση πραγματοποίησε από το βήμα της Βουλής ο πρ Υπουργός και Βουλευτής Ηρακλείου, κ. Λευτέρης Αυγενάκης, κατά τη συζήτηση της επίκαιρης ερώτησής του προς τον Υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κ. Σταύρο Παπασταύρου, η οποία απαντήθηκε από το Υφυπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κ. Νίκο Ταγαρά, σχετικά με την εφαρμογή του Προεδρικού Διατάγματος (ΦΕΚ 194/Δ’/2025) για τους οικισμούς κάτω των 2.000 κατοίκων.

Ο κ. Αυγενάκης αναφέρθηκε στις κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες που έχει ήδη προκαλέσει το νέο καθεστώς, επικαλούμενος χαρακτηριστικά την πρόσφατη συνέντευξη του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στο ραδιοφωνικό σταθμό του ΣΚΑΙ. Όπως ανέφερε και ο ίδιος ο πρωθυπουργός «Ο κάθε Δήμος, δηλαδή, πρέπει να οργανώνει τον χώρο του με τον δικό του τρόπο, διότι το Συμβούλιο της Επικρατείας έρχεται και μας λέει ότι δεν πρέπει να υπάρχουν γενικά πολλοί οριζόντιοι κανόνες. Αυτό είναι κάτι το οποίο επί της αρχής είναι σωστό και κινούμαστε σε αυτή την κατεύθυνση.

Επειδή πρέπει να μπει μία τάξη στο ζήτημα αυτό, πρέπει να ισορροπήσουμε. Από τη μία το Σύνταγμά μας λέει ότι άμα θέλεις να επεκτείνεις έναν οικισμό πρέπει να κάνεις πολεοδόμηση, ωραία, το ακούω. Από την άλλη, όμως, το ίδιο το Σύνταγμα κατοχυρώνει τη δικαιολογημένη εμπιστοσύνη του πολίτη: αγόρασα ένα οικόπεδο, ήξερα ότι μπορούσα να χτίσω. Δεν μπορείς να έρχεσαι εκ των υστέρων να μου το αλλάζεις. Το ίδιο το Σύνταγμα κατοχυρώνει την προστασία της ιδιοκτησίας. Το ίδιο το Σύνταγμα μιλάει για τη στήριξη της αποκέντρωσης, μιλάει για τα δημογραφικά προβλήματα τα οποία αντιμετωπίζουμε.

Άρα, θέλω να είμαι ξεκάθαρος. Έχω δώσει μία εντολή στο Υπουργείο Περιβάλλοντος να έρθει με εναλλακτικές ρυθμίσεις, οι οποίες θα αντιμετωπίζουν το ζήτημα αυτό μέσα από ένα συνολικό πρίσμα, που θα λαμβάνονται υπόψη και αυτές οι παράμετροι.

Να δώσω ένα παράδειγμα: Αλλιώς αντιμετωπίζω έναν οικισμό 2.000 κατοίκων, αλλιώς ένα χωριό 300 κατοίκων. Δηλαδή σε ένα χωριό 300 κατοίκων, ωραία έχουν χαραχθεί κάποια όρια οικισμού, μα πραγματικά πιστεύει κανείς ότι θα πάει να γίνει πολεοδόμηση σε ένα χωριό 300 κατοίκων;

Λοιπόν, στο ζήτημα όμως των οικισμών δεν μπορεί ταυτόχρονα να λέμε «δεν μπορούμε να χτίσουμε σε ύψος», «δεν μπορούμε να χτίσουμε εκτός σχεδίου», «δεν μπορούμε εύκολα να επεκτείνουμε τους οικισμούς».

Λοιπόν, να δούμε τη συνολική παράμετρο και να κοιτάξουμε να βρούμε μία λύση, η οποία θα λαμβάνει υπόψη και πολύ δικαιολογημένα παράπονα πολιτών, τα οποία τα ακούω με πολύ μεγάλη προσοχή».

Ο κ. Αυγενάκης ενστερνίστηκε όλες αυτές τις θέσεις, που τόνισε ότι είναι θέσεις του πρωθυπουργού από την πρόσφατη συνέντευξή του στο ραδιοφωνικό σταθμό του ΣΚΑΙ, και διευκρίνισε ότι «φυσικά ο κ. Μητσοτάκης δεν είναι αντάρτης είμαι βέβαιος, αλλά ούτε και εγώ ποτέ υπήρξα αντάρτης, έχει κάνει απλά μια στροφή στη λογική, κάτι το οποίο ζητούν και οι πολίτες. Αυτό επικαλέστηκα και αυτό υπερασπίζομαι, και το κάνω με συγκεκριμένες προτάσεις και όχι απλώς με μια άρνηση ή στείρα αντιπολίτευση. Παραμένω λειτουργικός, θετικός και πάντα δίπλα στην κοινωνία. Και χαίρομαι πάρα πολύ και εγώ προσωπικά, καθώς η τοποθέτησή του Πρωθυπουργού στο ραδιόφωνο μοίρασε μεγάλη ανακούφιση σε όλους τους εμπλεκομένους.»

Στοιχεία που δεν μπορούν να αγνοηθούν

Ο κ. Αυγενάκης παρουσίασε στη Βουλή κρίσιμα στατιστικά στοιχεία από το ΤΕΕ/ΤΑΚ και την ΕΛΣΤΑΤ, που αποτυπώνουν την έκταση του προβλήματος:

· Το 92% των οικισμών της χώρας έχουν λιγότερους από 2.000 κατοίκους.

· Το 80% των οικοπέδων κινδυνεύει με αποχαρακτηρισμό.

· Η εκτιμώμενη απώλεια εμπορικής αξίας των ακινήτων υπερβαίνει τα 100 δισεκατομμύρια ευρώ.

· 8.500 οικοδομικές άδειες του 2024 βρίσκονται νομικά μετέωρες.

· Την ίδια χρονιά, καταγράφηκε μείωση 17,3% στις άδειες, 37,2% στην επιφάνεια δόμησης και 38,4% στον όγκο των κατασκευών.

Συγκεκριμένες και άμεσα εφαρμόσιμες προτάσεις

Ο κ. Αυγενάκης ζήτησε την άμεση θέσπιση μεταβατικών διατάξεων, ώστε να προστατευτούν οι ιδιοκτήτες που επένδυσαν καλόπιστα σε ακίνητα τα οποία με το νέο Π.Δ. βρίσκονται εκτός σχεδίου. Συγκεκριμένα πρότεινε:

• Θέσπιση μεταβατικών διατάξεων, ώστε να προστατευτούν οι ιδιοκτήτες που επένδυσαν καλόπιστα σε ακίνητα, τα οποία με το ΠΔ τίθενται εκτός και να μην δημιουργηθεί νέο κύμα ιδιωτικής ασφυξίας και αμφισβήτησης δικαιωμάτων.

• Ταχεία και αποτελεσματική εφαρμογή των διαδικασιών οριοθέτησης, με σαφές χρονοδιάγραμμα και δεσμεύσεις ώστε να μην ανατραπεί βίαια η κοινωνική και οικονομική ζωή των μικρών οικισμών και να υπάρξει εύλογος χρόνος προσαρμογής για δήμους, μηχανικούς και πολίτες.

• Συμπληρωματική νομοθετική ρύθμιση για την ένταξη περιοχών που αναπτύχθηκαν μετά το 1983, με κριτήρια τεκμηριωμένα, κοινωνικά δίκαια και σύμφωνες με τις αποφάσεις του ΣτΕ.

• Κατάθεση άμεσα νομοθετικής ρύθμισης, με την οποία να γίνει χαρακτηρισμός περιοχών ως Περιοχές Ελέγχου Χρήσεων (ΠΕΧ), με δόμηση υπό την προϋπόθεση ύπαρξης προσώπου σε κοινόχρηστη οδό για την προστασία ιδιοκτησιών που βρίσκονται πλέον εκτός ορίων, ώστε να μην αποκοπούν από τον αναπτυξιακό σχεδιασμό και να διατηρηθεί η αξία τους.

• Αξιοποίηση των Τοπικών & Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων (ΤΠΣ & ΕΠΣ) και ένταξη των ορίων των οικισμών στα Τοπικά και Ειδικά Πολεοδομικά σχέδια. Ειδικά στην Π.Ε. Ηρακλείου και συνολικά στην Κρήτη και σε άλλες περιοχές όπου έχουν ήδη εκκινήσει οι διαδικασίες, για τεκμηριωμένο και τοπικά προσαρμοσμένο καθορισμό ορίων.

• Δυνατότητα πρόβλεψης Ζωνών Μελλοντικής Πολεοδόμησης ανά Δήμο ώστε στο πλαίσιο των ΤΠΣ, για να καλυφθούν οι μελλοντικές ανάγκες των κοινοτήτων, ενισχύοντας τη βιώσιμη επέκταση και αποφεύγοντας τη νέα αυθαίρετη ανάπτυξη.

Εναλλακτικά, σε περίπτωση που τα ανωτέρω είναι δύσκολο να γίνουν άμεσα, είναι σημαντικό να εξετασθούν τα εξής:

• Να προχωρήσει με νομοθετική πρωτοβουλία η εξαίρεση των μικρών (έως 201 κάτοικοι) και μεσαίων (201-1000 κατοίκων) οικισμών από τις διατάξεις του ΠΔ που αφορούν στην οριοθέτηση των οικισμών, για τους οποίους ο καθορισμός των ορίων θα γίνει από τα ΤΠΣ & ΕΠΣ με βάση τη λογική της ΖΩΝΗΣ Γ΄, που απερρίφθη από το ΣτΕ και πρέπει να περιγραφεί στη διάταξη.

• Να συνεχίσει να ισχύει για τους μικρούς και μεσαίους οικισμούς ότι ισχύει σήμερα.

• Αν για οποιοδήποτε λόγο προκύψει εμπλοκή με το ΣτΕ σχετικά με την έκδοση των ΠΔ για ΤΠΣ & ΕΠΣ τυχόν επηρεάσει την εκταμίευση από το Ταμείο Ανάκαμψης, μπορείτε να κυρώσετε κάθε ΤΠΣ & ΕΠΣ χωριστά με διάταξη νόμου για να μην χαθούν χρήματα.

Πέντε κρίσιμα ερωτήματα για το νέο ΝΟΚ

Ο Λευτέρης Αυγενάκης έθεσε, επίσης, πέντε θεμελιώδη ερωτήματα που, όπως είπε, πρέπει να απαντηθούν άμεσα από το Υπουργείο:

1. Ποια είναι η ακριβής έννοια της "έναρξης εργασιών", ιδίως σε περιπτώσεις που δεν απαιτούνται εκσκαφές;

2. Με ποια διοικητική πράξη τεκμηριώνεται η επιλεξιμότητα για έκδοση άδειας;

3. Υπάρχει πρόβλεψη αποζημίωσης για τις ήδη πληρωμένες μελέτες που καθίστανται άκυρες;

4. Πώς θα ανταποκριθούν οι ΥΔΟΜ στις χιλιάδες αιτήσεις αναθεώρησης, χωρίς ενίσχυση σε προσωπικό;

5. Γιατί παραμένουν τα μπόνους σε μεγάλα έργα (όπως το Ελληνικό ή έργα ΕΣΠΑ), όταν ταυτόχρονα ακυρώνονται άδειες ιδιωτών;

Η απάντηση του Υφυπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Νίκου Ταγαρά

Ο Υφυπουργός κ. Νίκος Ταγαράς απάντησε με σαφήνεια, αναγνωρίζοντας την πολυπλοκότητα του ζητήματος και εκφράζοντας τη συμφωνία του με μεγάλο μέρος των προβληματισμών. Τόνισε ότι το Προεδρικό Διάταγμα ήρθε για να θεραπεύσει νομικά κενά που είχαν δημιουργηθεί με τις παλιές οριοθετήσεις, οι οποίες κρίθηκαν άκυρες από το Συμβούλιο της Επικρατείας.

Διευκρίνισε ότι, σύμφωνα με το άρθρο 18 του Π.Δ., μέχρι να εκδοθούν τα νέα διατάγματα οριοθέτησης, εξακολουθούν να ισχύουν οι προηγούμενοι κανόνες και οι πολεοδομίες οφείλουν να εκδίδουν άδειες κανονικά με βάση τα Π.Δ. του 1981 και του 1985.

Αναφέρθηκε επίσης στον κρίσιμο ρόλο των Τοπικών και Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων, τα οποία βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη σε όλη τη χώρα και ιδίως στην Π.Ε. Ηρακλείου, όπου εκπονούνται 7 ΤΠΣ και ένα ειδικό σχέδιο για τον Δήμο Μινώα Πεδιάδας. Υπογράμμισε ότι τα 245 σχέδια που προχωρούν πανελλαδικά θα δώσουν σαφή και τεκμηριωμένα όρια, βασισμένα σε μελέτες και δημόσια διαβούλευση.

Η ξεκάθαρη τοποθέτηση του Υφυπουργού Νίκου Ταγαρά προς τις πολεοδομίες

Ο Υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κ. Νίκος Ταγαράς, έστειλε σαφές και ξεκάθαρο μήνυμα προς όλες τις πολεοδομικές υπηρεσίες της χώρας: Παρά τις αλλαγές που φέρνει το νέο Προεδρικό Διάταγμα, οι πολεοδομίες οφείλουν να συνεχίσουν να λειτουργούν κανονικά και να εκδίδουν τις οικοδομικές άδειες με βάση τα ισχύοντα Π.Δ. του 1981 και του 1985, μέχρι να ολοκληρωθούν οι διαδικασίες οριοθέτησης.

Αυτή η διαβεβαίωση είναι κρίσιμη για τη διασφάλιση της ομαλής συνέχειας της οικοδομικής δραστηριότητας και την αποφυγή νομικής αβεβαιότητας που θα μπορούσε να παρεμποδίσει τις επενδύσεις και την ανάπτυξη στις μικρές και μεσαίες κοινότητες. Με την υποστήριξη των νέων Τοπικών και Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων, ο κ. Ταγαράς υπογράμμισε την πρόθεση του Υπουργείου να στηρίξει τους πολίτες και τους δήμους, δίνοντας ταυτόχρονα σαφήνεια και ασφάλεια δικαίου.

Ο κ. Ταγαράς μίλησε για την ανάγκη εξισορρόπησης των συνταγματικών διατάξεων που αφορούν την προστασία του περιβάλλοντος και της ιδιοκτησίας, καθησυχάζοντας τους πολίτες και όλους τους άμεσα εμπλεκόμενους, ξεκαθαρίζοντας ότι θα επανέλθει το υπουργείο με σημαντικές βελτιώσεις, όπως άλλωστε δεσμεύτηκε και ο ίδιος ο πρωθυπουργός, τέτοιες έτσι ώστε να δημιουργούν μια ήρεμη μετάβαση σε αυτό το καθεστώς που επιτάσσει η απόφαση του ΣτΕ και προβλέπει το Π.Δ.

Ο Υφυπουργός έκλεισε την τοποθέτησή του ευχαριστώντας τον συνάδελφό του κ. Λευτέρη Αυγενάκη για τις προτάσεις και το γόνιμο διάλογο με τη φράση: «Το στοίχημα είναι εθνικό. Ας το κερδίσουμε μαζί, με κανόνες, σαφήνεια και ασφάλεια δικαίου»