Πραγματικότητα η λειψυδρία στην Κρήτη – Οι περιοχές που εκπέμπουν SOS – Τα πρώτα σχέδια για υποδομές αφαλάτωσης

Το περιβαλλοντικό αποτύπωμα της λειψυδρίας στην Κρήτη λειτουργεί πολλαπλασιαστικά, με επιπτώσεις σε όλους τους παραγωγικούς κλάδους, ενώ οι παρατεταμένες σχετικά πολύ υψηλές θερμοκρασίες το καλοκαίρι, φέρνουν αλλαγές και στις περιόδους που επιλέγουν για τις διακοπές τους οι τουρίστες, κυρίως από τη Βόρεια Ευρώπη.

Με αφορμή την εξωπραγματική εικόνα της λίμνης του Κουρνά στη Γεωργιούπολη Χανίων, όπου η στάθμη  του νερού έχει υποχωρήσει  στα 2,2 μέτρα, με τον μέγιστο μέσο όρο μέγιστο φτάνει τα 7,5 μέτρα,  ο Δ/νων Σύμβουλος του Οργανισμού Ανάπτυξης Κρήτης Άρης Παπαδογιάννης  σε συνέντευξή του στην ΕΡΤ Χανίων, έδωσε τα ανησυχητικά δεδομένα σε σχέση με τα αποθέματα σε ταμιευτήρες και φράγματα.

“Η λίμνη του Κουρνά, δεν έχει βρεθεί ποτέ σε τέτοια κατάσταση”, παραδέχεται ο κ. Παπαδογιάννης για να προσθέσει ότι “υπήρχαν και πολύ δύσκολες περίοδοι για τον υγρότοπο, ωστόσο η επαναλαμβανόμενη υδρολογικά στέρηση τα δύο τελευταία χρόνια, έχουν δημιουργήσει αυτές τις συνθήκες που είναι βέβαιο ότι επιδρούν αρνητικά στο σύνολο της πανίδας και χλωρίδας της περιοχής. Αυτή τη στιγμή που μιλάμε, η λίμνη του Κουρνά βρίσκεται περίπου στα 2 μέτρα., από τη στιγμή που η πληρότητά της φτάνει στα 7,5 μέτρα.  Εύκολα αντιλαμβανόμαστε όλοι επομένως το μέγεθος του προβλήματος και αν συνεχιστεί αυτή η κατάσταση, το τί προβλήματα μπορεί να μας δημιουργήσει. Είναι μια κατάσταση ΣΟΣ, όπως την χαρακτήρισα και θέλω να τονίσω ότι δεν υπερβάλλω, αλλά ότι ακριβολογώ”.

Οι πρωτοβουλίες

«Στον ΟΑΚ δεν καθόμαστε με σταυρωμένα τα χέρια. Παρακολουθούμε τις εξελίξεις, έχουμε δημιουργήσει διάφορα σενάρια σε συνεργασία με τις Δημοτικές Επιχειρήσεις Ύδρευσης Αποχέτευσης όλου του νησιού, γιατί χωρίς αυτή την συνεργασία θα είχαμε πολλαπλάσια, πολύ μεγαλύτερα προβλήματα από αυτά που καλούμαστε σήμερα να αντιμετωπίσουμε, θα βρισκόμασταν δηλαδή σε μια πολύ πιο κρίσιμη κατάσταση», υποστηρίζει ο κ. Παπαδογιάννης, για να συμπληρώσει:

«Έτσι, μπορέσαμε να αντιμετωπίσουμε αυτό το πολύ ζεστό καλοκαίρι με το πολύ μεγάλο τουριστικό ρεύμα, τις ανάγκες ύδρευσης/άρδευσης, δεδομένων των πολύ αντίξοων συνθηκών»

Η παρατεταμένη ανομβρία δημιουργεί πολύ έντονα προβλήματα στην ανατολική κυρίως Κρήτη.

Ο οργανισμός διαχειρίζεται συγκεκριμένα φράγματα του νησιού: Είναι το φράγμα των Ποταμών στο Αμάρι Ρεθύμνου, το Φράγμα Αποσελέμη από το οποίο υδροδοτείται το Ηράκλειο, η Χερσόνησος και ο Άγιος Νικόλαος. Είναι ένα φράγμα που έχει χωρητικότητα 25,3 εκατ. κυβικά νερού, που αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε στο 12%. Ήδη δηλαδή η στάθμη του έχει πέσει κάτω από 3 εκατομμύρια κυβικά.

Επίσης, στη λιμνοδεξαμενή Αγίου Γεωργίου με 750.000 κυβικά νερού σήμερα η πληρότητα είναι στο 35%.

«Η ανατολική Κρήτη έχει πολύ μεγαλύτερο πρόβλημα από τη Δυτική Κρήτη», επισημαίνει ο κ. Παπαδογιάννης. Και προσθέτει: “Πρόκειται για πρωτοφανές φαινόμενο. Θέλω να πιστεύω ότι δεν θα συνεχιστεί αυτή η κατάσταση, γιατί τότε θα υποχρεωθούμε να αλλάξουμε το μοντέλο διαχείρισης του νερού σε όλη την Κρήτη, για να μην φτάσουμε σε σημεία και σε σενάρια που δεν επιθυμεί κανένας μας”.

Η σύγκριση των δεδομένων της περυσινής χρονιάς με τη φετινή είναι πολύ σημαντική, ιδιαίτερα αν συνυπολογιστεί το γεγονός ότι πέρυσι είχαμε μια πολύ ξηρά και υδρολογικά άσχημη περίοδο:

Στο φράγμα Αποσελέμη, τον  Νοέμβριο του 2023 είχαμε 4.200.000 κυβικά.

Σήμερα το ίδιο φράγμα έχει περίπου 2,8 εκ. κυβικά.

Επίσης στο Φράγμα Ποταμών στο Αμάρι που έχει χωρητικότητα 22,5 εκ. κυβικά και τέτοια εποχή το 2023 είχαμε 20,8 εκ. κ., μια πληρότητα δηλαδή 93%, σήμερα φτάνουμε στο 79%, αφού έχουμε 17.900.000 κ.ν.

Η λιμνοδεξαμενή του Αγίου Γεωργίου στο Λασίθι, που έχει χωρητικότητα 2.150.00 κ.ν., φέτος έχει περίπου 600.000 κυβικά, μια πληρότητα στο 34%, ενώ την ίδια περίοδο πέρυσι αντίστοιχα, είχαμε 1.750.000 κυβικά, δηλαδή πληρότητα 81%.

“Αντιλαμβανόμαστε λοιπόν ότι ακόμα και σε σχέση με την περυσινή δύσκολη χρονιά, είμαστε σε χειρότερη κατάσταση. Αυτό έχει δημιουργήσει σημαντικά θέματα και προβλήματα και αυτό που μας έσωσε είναι η άριστη συνεργασία με τις ΔΕΥΑ  και τους ΤΟΕΒ του νησιού. Σύμφωνα με τους ειδικούς, εάν φέτος δεν έχουμε βροχές και χιονοπτώσεις, το εγγύς μέλλον αποδεικνύεται ακόμα πιο δυσοίωνο” σημειώνει ο κ. Παπαδογιάννης

Οι αναγκαίες αλλαγές

Είναι βέβαιο ότι άμεσα πρέπει να γίνουν αλλαγές, παραδέχεται ο Δ/νων Σύμβουλος του Οργανισμού Ανάπτυξης Κρήτης. Και σε αυτή την εξίσωση είναι αναγκαίο να συμμετέχουν και οι ίδιοι οι καταναλωτές.

Όπως εξηγεί: “Πρέπει να χρησιμοποιήσουμε και να εφαρμόσουμε άλλες μεθόδους πιο σύγχρονες, που ήδη εφαρμόζονται σε άλλα κράτη, ώστε να περιορίσουμε αυτή τη μεγάλη κατανάλωση και να διαχειριστούμε με ένα τέτοιο τρόπο το νερό, ώστε να διασφαλιστεί η επάρκειά του.

Παράλληλα, θα πρέπει να δημιουργήσουμε όλες εκείνες τις υποδομές, όλα εκείνα τα σημαντικά και μεγάλα υδραυλικά έργα, ώστε να μπορέσουμε να ανταποκρινόμαστε στις πολύ μεγάλες ανάγκες και στη ζήτηση, που καθημερινά αυξάνει.

Στην Ελλάδα υπάρχει ένα τεράστιο τουριστικό ρεύμα, το βιώσαμε  εξάλλου  και στην Κρήτη το αυτό το καλοκαίρι που πέρασε, ενώ παράλληλα αυξάνονται καλλιέργειες όπως αυτές των αβοκάντο, που προαπαιτούν ικανές ποσότητες ποιοτικού νερού άρδευσης”.

Αναγκαίες νέες υποδομές

Πραγματικότητα η λειψυδρία στην Κρήτη – Οι περιοχές που εκπέμπουν SOS και τα πρώτα σχέδια για υποδομές αφαλάτωσης (ηχητικό)
Τα μεγάλα υδραυλικά έργα, η ενδεχόμενη δημιουργία νέων ταμιευτήρων και η αξιοποίηση άλλων πηγών, συγκαταλέγονται στην ατζέντα των πρωτοβουλιών για τη διασφάλιση της επάρκειας νερού στην Κρήτη, στην οποία ακόμα υπάρχουν νερά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο Αλμυρός ποταμός στο Ηράκλειο, που έχει διπλάσιες ποσότητες νερού από τον Αποσελέμη. Την περίοδο Ιανουάριο με Μάιο, οι ποσότητες αυτές είναι πολύ ικανοποιητικές και στο επίπεδο της ποιότητας του νερού.

Μονάδες αφαλάτωσης

Στην Κρήτη, σχεδιάζεται και η δημιουργία υποδομών αφαλάτωσης, ανακοίνωσε για πρώτη φορά στην ΕΡΤ Χανίων ο κ. Παπαδογιάννης.

Αφαλάτωση ονομάζεται η διεργασία αφαίρεσης αλάτων από μια αλατούχα ουσία και κυρίως από αλατούχα ύδατα. Έτσι, κατ΄ επέκταση, η αφαλάτωση είναι μια μέθοδος ανάκτησης πόσιμου νερού από θαλασσινό νερό, υφάλμυρα ποτάμια/λίμνες και υπεραλατούχα διαλύματα.

Από το 1970 άρχισαν να τίθενται σε λειτουργία μεγάλες βιομηχανικές εγκαταστάσεις αφαλάτωσης στις ΗΠΑ, στη Ρωσία, στο Μεξικό, στη Μέση Ανατολή, σε παράλιες χώρες όπως είναι η Σαουδική Αραβία (24% της παγκόσμιας χρήσης), το Κουβέιτ, η Αίγυπτος αλλά και το Ισραήλ. Στον δυτικό κόσμο ο μεγαλύτερος χρήστης της μεθόδου είναι η Ισπανία, όπου ξεκίνησε μαζική χρήση αφαλάτωσης στα Κανάρια Νησιά. Το μεγαλύτερο εργοστάσιο αφαλάτωσης της Ευρώπης βρίσκεται σήμερα στο Καρμπονέρας της Νότιας Ισπανίας.

Εφαρμογή στην Ελλάδα

Η αφαλάτωση στην Ελλάδα δεν εφαρμόζεται ευρέως. Πολλοί θεωρούν ότι θα ήταν μια χρήσιμη μέθοδος για τα πολύ ξηρά ελληνικά νησιά στις Κυκλάδες, τα οποία σήμερα υδροδοτούνται με υδροφόρα πλοία. Πάντως σχετικά μικρές μονάδες αφαλάτωσης έχουν ήδη εγκατασταθεί στη Σύρο, στη Νίσυρο, στη Μήλο, στην Αίγινα και αλλού.