Ημέρα μνήμης και τιμής

Φωτάκης Σταύρος 14/07/2022 15:15

«Ημέρα μνήμης και τιμής η σημερνή λογάται,

τση δόξας φωτοστέφανο απάνω σας πλανάται»

Το παρακάτω θλιβερό ιστορικό γεγονός συντελέστηκε κατά τη Γερμανοκατοχή στον Άγιο Ιωάννη Αμαρίου. Η επανάληψη της εξιστόρησής του εκτιμώ πως επιβάλλεται και το θεωρώ ως το καλύτερο μνημόσυνο.

Στις 14 Ιουλίου του έτους 1943, ημέρα Τετάρτη, προτού ξημερώσει, οι Γερμανοί καταχτητές κυκλώσανε αιφνιδιαστικά τον οικισμό. Επιδίωξή τους ήτανε, μετά από ανακρίσεις και έρευνες να μάθουνε, πού είναι οι Άγγλοι με τους ασυρμάτους, πού κρύβονται οι αντάρτες αγωνιστές και κυρίως πού βρίσκεται ο «παππούς της αντίστασης» Μανώλης Παπαδογιάννης [1], [2], [3], [4], [5].

Συγκεντρώσανε λοιπόν όλους όσους βρήκανε, άνδρες και γυναίκες του χωριού,, στη δυτική πλευρά του πολιούχου Ιερού Ναού των Τεσσάρων Νεομαρτύρων, που βρίσκεται στο κέντρο του οικισμού και τους «στήσανε» στον τοίχο. Με αυτό τον τρόπο θέλανε, να εντοπίσουνε τις δύο αδερφές του Παπαδογιάννη, να τις συλλάβουνε και να τις αναγκάσουνε να μαρτυρήσουνε. Έτσι, σε απόσταση 15 μέτρων περίπου, όπου βρίσκεται το πατρικό μου σπίτι, τοποθετήσανε μέσα και πίσω από την παλιά ξύλινη πόρτα, κάποιον Γερμανόφιλο προδότη, που σύμφωνα με πληροφορίες τον λέγανε Kυπαρίση, ο οποίος γνώριζε και υπέδειξε τις αναζητούμενες από την κλειδαρότρυπα της πόρτας. Οι Γερμανοί συλλάβανε αμέσως τις αναζητούμενες αδερφές του Μανώλη Παπαδογάννη Καλλιόπη (γιαγιά) και Ευαγγελία (θεία) και αφήσανε ελεύθερους όλους τους άλλους Αϊγιαννιώτες. Ο σύζυγος της Καλλιόπης, Στέφανος Παραδεισανός (παππούς) πλησίασε, αλλά οι Γερμανοί του είπανε πως, δεν τον θέλουνε, να φύγει. Εκείνος όμως αρνήθηκε κι απάντησε : «έκεια ’που θα πάει η γυναίκα μου θα πάω κι εγώ».

Οι τρεις συλληφθέντες οδηγηθήκανε στο Ρέθυμνο, όπου παραμείνανε υπό αυστηρή επιτήρηση και βασανιστήρια στο φρούριο της Φορτέτζας, επί 2μηνο περίπου. Στη συνέχεια, μεταφερθήκανε στις φυλακές της Αγιάς στα Χανιά, όπου και εκεί για άλλους 2 μήνες συνεχιστήκανε τα βασανιστήρια υπό αυστηρή επιτήρηση. Αφού παρά τα όσα βασανιστήρια υποστήκανε δεν μαρτυρήσανε, καταδικασθήκανε δις εις θάνατο και παραμείνανε εκεί, ώσπου να μεταφερθούνε για σαπουνοποίηση στα κολαστήρια θανάτου, Άουσβιτς.

Πράγματι, τον Νοέμβριο του έτους 1943 οι Γερμανοί φορτώσανε στο πλοίο Α/Π «Petrella» ^[6], ^[7] που ήτανε αγκυροβολημένο στο λιμάνι της Σούδας πυρομαχικά και για καμουφλάζ επιβιβάσανε Ιταλούς αιχμαλώτους, στρατιώτες, αλλά και πολλούς Κρήτες ομήρους αντάρτες, μεταξύ των οποίων ήτανε και οι προαναφερόμενοι τρεις συλληφθέντες από τον Άϊ Γιάννη.. Δυστυχώς ένα Αγγλικό υποβρύχιο βύθισε το πλοίο με αποτέλεσμα οι επιβαίνοντες να πνιγούνε. Το ίδιο έγινε και με το πλοίο Α/Π «Sinfra», στο οποίο επιβαίνανε Ιταλοί στρατιώτες και αρκετοί Κρήτες αντάρτες.

Από τη βύθιση των δύο πλοίων η Βόρεια παραλία της Κρήτης, από Χανιά μέχρι Ρέθυμνο, γέμισε πτώματα. Πριν λίγα χρόνια στον Εθνικό δρόμο στο ύψος της Γεωργιούπολης, τοποθετήθηκε μια Ελληνο-ιταλική επιγραφή που αναφέρει : «Στη μνήμη των πεσόντων Ιταλών και Ελλήνων, που ενωμένοι από τη θλιβερή μοίρα χάθηκαν κατά την βύθιση των Α/Π «Sinfra» και «Petrella» το 1943».

Η κόρη της Καλλιόπης Παραδεισανού, Μαρία Φωτάκη (μητέρα), δεν ξανάφαγε ψάρια και έδιδε την απάντηση, πάντα θλιμμένη και βουρκωμένη : «… δεν τρώγω παιδί μου ψάρια γιατί θα νιώθω πως τρώγω τις σάρκες των γονέων μου».

Οφείλομε λοιπόν, να μην ξεχνούμε και να τιμούμε, τους τρεις συλληφθέντες, βασανισθέντες και εν τέλει θυσιασθέντες, θύματα της Γερμανοκατοχής του χωριού μας. Προτείνω να καθιερωθεί συμβολικά ως : Ημέρα μνήμης, τιμής και αντίστασης, η 14^η Ιουλίου του 1943, για τον Άγιο Ιωάννη Αμαρίου Ρεθύμνου.

Με αφορμή αυτά τα θλιβερά γεγονότα, στιχούργησα το παρακάτω νεοριζίτικο τραγούδι, το έτος 1992, το οποίο διακρίθηκε στον Πανελλήνιο διαγωνισμό ριζίτικου τραγουδιού, που οργάνωσε η Νομαρχία Χανίων, για την 51η επέτειο 1941-1992 της Μάχης της Κρήτης.