Ερντογάν

Γράφει ο Αντώνιος Γερμανάκης

Ο Ερντογάν από τη μέχρι τώρα πορεία του, στην πολιτική της Τουρκίας, έχει δείξει, ότι είναι «πολύ σκληρός για να πεθάνει».

Εκμεταλλεύεται καταστάσεις, δεν διστάζει να θυσιάσει φίλους, συνοδοιπόρους, ακόμα και συγγενείς, για το δικό του πολιτικό όφελος, ούτε έχει αναστολές να προσεταιριστεί ακραίους για να επιβιώσει κυβερνητικά.

Έχει επίσης δείξει ότι δεν έχει κανένα ενδοιασμό να έρθει σε σύγκρουση με άλλους ηγέτες και να παίρνει αποφάσεις, που τους δυσαρεστούν αδιαφορώντας για τυχόν συνέπειες.

Σε ότι αφορά το διεθνές δίκαιο, έχει καταστήσει γνωστό, με τις πολλαπλές πράξεις του σε όλη την ανθρωπότητα, ότι γι’ αυτόν δεν σημαίνει τίποτε και ουδόλως τον απασχολεί. Οι περιπτώσεις Συρίας, Λιβύης, Κύπρου και Ελλάδος, είναι χαρακτηριστικά παραδείγματα της συμπεριφοράς του.

Ο έντονος χαρακτήρας του και η αλαζονεία του λόγω της παραμονής του για μεγάλο χρονικό διάστημα στη θέση του αρχηγού του Τουρκικού κράτους επηρεάζουν τις αποφάσεις του.

Έχει την ψευδαίσθηση ότι είναι παντοδύναμος και διακατέχεται από μία αίσθηση μεγαλοϊδεατισμού. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται η θέληση του για την αναβίωση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Δεν είναι τυχαίο ότι δεν αναφέρεται ποτέ στον Κεμάλ αλλά στον Μωάμεθ τον Πορθητή.

Ο Κεμάλ συνδέεται άμεσα με την διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Είναι αυτός που από τις στάχτες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας δημιούργησε τη σημερινή Τουρκία, ένα δυτικού τύπου «κοσμικό» κράτος. Ο Μωάμεθ ο Πορθητής αντίθετα είναι αυτός που κατέλαβε την Κωνσταντινούπολη και έθεσε τις βάσεις για την δημιουργία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Ο Ερντογάν λοιπόν θέλει να μείνει στην ιστορία ως ο αναμορφωτής της Τουρκίας με τη μετατροπή της σε θεοκρατική, με το Ισλάμ και τον ισλαμικό νόμο να παίζουν κυρίαρχο ρόλο και ως αναβιωτής της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας με την αναβάθμιση της Τουρκίας σε περιφερειακή δύναμη. Για το λόγο αυτό θέλει να επιβάλει τη θέληση του σε όλες τις χώρες που βρίσκονται γύρω από την Τουρκία. Χώρες των Βαλκανίων, Λιβύη, Αίγυπτος, Συρία, Ιράκ και Αρμενία είναι ο άμεσος στόχος.

Στο πλαίσιο του μεγαλοϊδεατισμού του εντάσσεται και η προσπάθεια του να εμφανίζεται ως ο προστάτης όλου του Μουσουλμανικού κόσμου.

Η διεθνής συγκυρία όμως δεν τον ευνοεί. Η δημιουργία του Ισλαμικού κράτους στα νότια της Τουρκίας και η υποστήριξη που παρέχουν οι ΗΠΑ στους Κούρδους για την αντιμετώπιση του, δημιουργεί τις συνθήκες για την δημιουργία ενός ανεξάρτητου κουρδικού κράτους στη Βόρεια Συρία και το Βόρειο Ιράκ, στο οποία μελλοντικά μπορούν να ενωθούν οι Κούρδοι της Νοτιοδυτικής Τουρκίας διαμελίζοντας την. Αυτός είναι και ο βασικός λόγος για το οποίο έχει επέμβει στην Βόρεια Συρία. Προσπαθεί να εμποδίσει από τη μία τη δημιουργία Ανεξάρτητου Κουρδικού Κράτους και από την άλλη να αποκόψει τους Κούρδους από την πρόσβαση τους στη θάλασσα.

Στο Αιγαίο και την ανατολική Μεσόγειο από την άλλη, βλέπει ότι με τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (την οποίο δεν έχει υπογράψει η Τουρκία) αποκλείεται από την εκμετάλλευση όλων των φυσικών πόρων. Για τον λόγο αυτό συντηρεί μία αμφισβήτηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας που πηγάζουν από την εν λόγω συνθήκη.

Είναι τουλάχιστο μισό αιώνα γνωστή η ύπαρξη υδρογονανθράκων στην ανατολική Μεσόγειο. Ο λόγος για τον οποίο μέχρι τώρα δεν είχε ξεκινήσει η εξόρυξή τους είναι ότι βρίσκονται σε μεγάλο βάθος μέσα στη θάλασσα και δεν ήταν συμφέρουσα από οικονομικής πλευράς η εκμετάλλευση τους. Η υπάρχουσα συγκυρία όμως με τις υψηλές τιμές των καυσίμων αλλά και την ανάγκη ανεύρεσης εναλλακτικών προμηθειών για την Ευρώπη για την απεξάρτηση της από τη Ρωσία αλλάζει τα μέχρι τώρα δεδομένα. Ο Ερντογάν το γνωρίζει και είναι διατεθειμένος να κάνει οτιδήποτε και να έρθει σε σύγκρουση με οποιονδήποτε προκειμένου να μην βρεθεί εκτός της εκμετάλλευσής τους.

Για το λόγο αυτό, σε συνδυασμό με την εσωτερική πολιτική κατάσταση (όπου βρίσκεται πίσω σε δημοτικότητα) και τις επερχόμενες εκλογές του 2023, το ερχόμενο καλοκαίρι θα είναι «θερμό». Ενδεχομένως θα είναι μια επανάληψη του καλοκαιριού του 2020 αν όχι ακόμα πιο θερμό. Εξαρτάται πόσο θέλει να προχωρήσει.

Είναι λοιπόν πολύ πιθανό :

Πρώτον, η έξοδος τουρκικού ερευνητικού σε περιοχές που η Ελλάδα θεωρεί ότι ανήκουν στις δικές της θαλάσσιες ζώνες.

Δεύτερον, η αποστολή γεωτρύπανου στην κυπριακή ΑΟΖ προκειμένου η Τουρκία να αποδείξει επί του πεδίου ότι η λύση στο Κυπριακό είναι τα δύο κράτη.

Τρίτον, η εκτέλεση συνεχών υπερπτήσεων στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου, με σκοπό την προβολή της νέας προκλητικής αξίωσης ότι το ιδιοκτησιακό καθεστώς των νησιών συνδέεται με την αποστρατιωτικοποίησή τους.

Σε περίπτωση που θέλει να φτάσει στα άκρα θα στείλει γεωτρύπανο στις περιοχές που πραγματοποίησε έρευνες το 2020 κάτι που δεν είναι πολύ πιθανόν αλλά δεν μπορεί και να αποκλειστεί.

Ξέρει ότι η Τουρκία είναι σημαντική, λόγω μεγέθους και θέσης για το ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ και αυτό προσπαθεί να εκμεταλλευτεί πιέζοντάς τους για την ικανοποίηση των απαιτήσεων του, ακόμα και αν είναι αντίθετες με τη θέληση των συμμάχων και το Διεθνές Δίκαιο.

Ενώ η Τουρκία κέρδισε κάποιους πόντους διεθνώς, μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, η πιο πρόσφατη αντίθεση του Ερντογάν για ένταξη Φινλανδίας και Σουηδίας στο ΝΑΤΟ και οι ταυτόχρονες απειλές του να ξεκινήσει επιχείρηση κατά των κουρδικών δυνάμεων στη βόρεια Συρία (συμμάχων των ΗΠΑ), έχουν ενισχύσει την  άποψη στην Ουάσιγκτον ότι η Τουρκία είναι μια χρόνια αναξιόπιστος σύμμαχος, όσο ο Ερντογάν είναι στο τιμόνι.

Για το λόγο αυτό στην Τουρκία έχει επιβληθεί εμπάργκο ενώ βρίσκεται σε ένα άτυπο υπόγειο οικονομικό πόλεμο με τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα (δηλαδή τη Δύση και συνεπώς τις ΗΠΑ), με σκοπό όχι την καταστροφή της Τουρκίας αλλά την ήττα του Ερντογάν στις εκλογές του 2023.

Ένας άλλος παράγοντας που συντελεί στην όξυνση των ενεργειών από πλευράς Ερντογάν είναι ότι βλέπει να χάνει το παιχνίδι των εξοπλισμών. Η Τουρκία έχει επενδύσει τα τελευταία χρόνια πολύ στην ανάπτυξη της πολεμικής της βιομηχανίας ειδικά στην κατασκευή μη επανδρωμένων εναέριων οχημάτων (UAV). Μεγάλο μέρος της κατασκευής όμως βασίζεται σε εισαγωγές εξαρτημάτων από άλλες χώρες. Οι κυρώσεις που έχουν επιβληθεί όμως λόγω της αγοράς των αντιαεροπορικών συστημάτων S400 από τη Ρωσία έχουν δημιουργήσει πρόβλημα στην πολεμική βιομηχανία. Επιπλέον έχουν δημιουργήσει εμπόδια στην πώληση αεροπλάνων από της ΗΠΑ στην Τουρκία (F-16 ΚΑΙ F-35). Αντίθετα, η Ελλάδα παραλαμβάνει ήδη τα προηγμένα Γαλλικά μαχητικά RAFALE ενώ έχει ξεκινήσει τις διαδικασίες για την αγορά F-35 μέχρι το τέλος της δεκαετίας. Σε συνδυασμό με τη δυσκολία της Τουρκίας ακόμα και να αναβαθμίσει τα υπάρχοντα αεροπλάνα της, οδηγεί στο τέλος της δεκαετίας σε μία πλήρη ανατροπή των εξοπλισμών (ειδικά στην αεροπορία) στην περιοχή του Αιγαίου. Η Τουρκία λοιπόν ξέρει ότι αν δεν κάνει κάτι άμεσα σε λίγα χρόνια θα βρεθεί σε μειονεκτική θέση.

Για όλους τους παραπάνω λόγους οι κινήσεις της Τουρκίας, σε μεγάλο βαθμό θα εξαρτηθούν από το πως θα εξελιχθεί η σχέση της με τις Ηνωμένες Πολιτείες και από το πόσο είναι διατεθειμένη η Άγκυρα να κλονίσει τη συνοχή του ΝΑΤΟ, σε μια εποχή που η Συμμαχία επιθυμεί διακαώς τη διατήρηση ενός ενιαίου και αρραγούς μετώπου απέναντι στις νέες προκλήσεις.

Συνοψίζοντας λοιπόν για τον αποπροσανατολισμό των Τούρκων πολιτών από τα εσωτερικά προβλήματα ώστε να κερδίσει τις εκλογές το 2023, για να επιβάλει τη συμμετοχή της Τουρκίας στην εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων στην Αν. Μεσόγειο και μπροστά στον κίνδυνο να χάνει το παιχνίδι των εξοπλισμών στο εγγύς μέλλον το καλοκαίρι που έρχεται θα είναι θερμό, η Ελλάδα όμως το γνωρίζει και οι ένοπλες δυνάμεις είναι προετοιμασμένες γι’ αυτό.