Θεσσαλονίκη: Ενιαία φωνή από τις Ενώσεις Ασκουμένων και Νέων Δικηγόρων

Η 2η Ολομέλεια των Ενώσεων Ασκουμένων και Νέων Δικηγόρων πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη στις 13 και 14 Δεκεμβρίου, με τη συμμετοχή εκπροσώπων των Ενώσεων Αθηνών, Ηρακλείου, Θεσσαλονίκης, Λαμίας, Λάρισας, Πειραιά και Ρόδου. Κατά τις εργασίες της Ολομέλειας συζητήθηκαν διεξοδικά έξι εισηγήσεις, οι οποίες κάλυψαν κρίσιμα θεσμικά, επαγγελματικά και επιστημονικά ζητήματα που αφορούν τη νέα γενιά του δικηγορικού σώματος, ενώ παράλληλα αποτυπώθηκε κοινή στοχοθεσία και κατεύθυνση δράσης για το επόμενο διάστημα.

1. Απολογισμός – Στοχοθεσία της Ολομέλειας

Η Ολομέλεια επιβεβαίωσε τη συνέχεια, τη συνοχή και την προθυμία των Ενώσεων για εμβάθυνση της συνεργασίας τους σε ευθεία συνέχεια των αποφάσεων που ελήφθησαν κατά την προηγούμενη Ολομέλεια στη Λαμία το Μάιο 2025. Διαπιστώθηκε η ανάγκη συγκρότησης ενιαίου λόγου και ενίσχυσης του συντονισμού των Ενώσεων, ώστε να διαμορφώνονται κοινές, τεκμηριωμένες και αποτελεσματικές παρεμβάσεις απέναντι στις νομοθετικές και θεσμικές εξελίξεις που επηρεάζουν άμεσα τις συνθήκες άσκησης και εργασίας της νέας γενιάς δικηγόρων. Η Ολομέλεια επισημαίνει την ανάγκη συμμετοχής εκπροσώπων της σε οποιαδήποτε θεσμική διαβούλευση ή και διεργασία λαμβάνει χώρα και σχετίζεται με θέματα που άπτονται του ενδιαφέροντος των Ενώσεων.

2. Για τη θεσμική οργάνωση και τη λειτουργία της

Η Ολομέλεια έλαβε απόφαση για διαμόρφωση και ψήφιση Κανονισμού Λειτουργίας, με στόχο τη σταθερή, δημοκρατική και αποτελεσματική λειτουργία της. Ο προτεινόμενος Κανονισμός προβλέπει σαφείς κανόνες εκπροσώπησης, απαρτίας, λήψης αποφάσεων και συντονισμού, ενισχύοντας τη θεσμική υπόσταση και τη λειτουργική συνοχή των Ενώσεων. Παράλληλα, επιβεβαιώνεται ρητά ο χαρακτήρας της Ολομέλειας ως πανελλήνιου συντονιστικού οργάνου των Ενώσεων, με στόχο την ενιαία, συγκροτημένη και ισχυρή παρουσία της νέας γενιάς δικηγόρων στον θεσμικό διάλογο.

3. Για τη δικηγορική άσκηση

Η Ολομέλεια διαπιστώνει ότι ο θεσμός της δικηγορικής άσκησης, όπως εφαρμόζεται σήμερα, έχει απομακρυνθεί από τον εκπαιδευτικό του χαρακτήρα και λειτουργεί στην πράξη ως σχέση οιονεί εξαρτημένης απασχόλησης με στοιχεία δικηγορικής έμμισθης εντολής, χωρίς να συνοδεύεται από τα αναγκαία θεσμικά, εργασιακά και κοινωνικά δικαιώματα.

Υπό το πρίσμα αυτό, η Ολομέλεια υπενθυμίζει τις βασικές και αδιαπραγμάτευτες διεκδικήσεις για τη δικηγορική άσκηση:

α) την πρόβλεψη ελάχιστης υποχρεωτικής αμοιβής για τους ασκούμενους δικηγόρους,

β) την πλήρη ασφαλιστική τους κάλυψη,

γ) την κατοχύρωση δικαιώματος νόμιμων αδειών,

δ) την καθιέρωση έγγραφης σύμβασης μεταξύ ασκούμενου και δικηγόρου που θα κατατίθεται στον κατά τόπον αρμόδιο Σύλλογο,
ε) την πρόβλεψη φορολογικών κινήτρων για τους Δικηγόρους που απασχολούν ασκούμενο (απαλλαγή ή μείωση φόρου ή έκπτωση σχετικής δαπάνης από το φορολογητέο εισόδημα για όσο διάστημα διαρκεί η άσκηση).

Η Ολομέλεια στέκεται κριτικά και καταγγέλλει τη φημολογία που αναπτύσσεται γύρω από την αναθεώρηση του θεσμού της δικηγορικής άσκησης (βλ. Εξετάσεις από το Υπουργείο Δικαιοσύνης, Υποχρεωτική Άσκηση σε Δημόσιους φορείς κλπ), ιδίως όταν αυτή διακινείται χωρίς επίσημη ενημέρωση, θεσμική διαβούλευση και συμμετοχή των άμεσα ενδιαφερομένων, ήτοι των ασκουμένων και νέων δικηγόρων δια των συλλογικών τους οργάνων.

Για το λόγο αυτό: αποφασίζει την ανάληψη συντονισμένων και θεσμικών παρεμβάσεων προς τους Δικηγορικούς Συλλόγους και το Υπουργείο Δικαιοσύνης, με στόχο την ενσωμάτωση των ανωτέρω θέσεων σε κάθε επικείμενη νομοθετική μεταβολή που αφορά τον θεσμό της άσκησης.

4. Εργασιακό και Φορολογικό Πλαίσιο Νέων Δικηγόρων – «Δικηγόροι με μπλοκάκι»

Η Ολομέλεια ανέδειξε τη συστηματική κατάχρηση του καθεστώτος «συνεργασίας» μέσω δελτίου παροχής υπηρεσιών, το οποίο στην πραγματικότητα υποκρύπτει εργασιακή σχέση  έμμισθης εντολής χωρίς την αντίστοιχη κατοχύρωση εργασιακών και κοινωνικών δικαιωμάτων των νέων δικηγόρων. Παράλληλα, επεσήμανε τις δυσανάλογες επιπτώσεις του ισχύοντος φορολογικού καθεστώτος τεκμαρτού προσδιορισμού εισοδήματος, που λειτουργεί αποτρεπτικά για την επαγγελματική εξέλιξη και αντίκειται στην αρχή της φορολογικής ισότητας.

Η Ολομέλεια ζητάει την αναθεώρηση του άρθρου 48 του Κώδικα Δικηγόρων με την καθιέρωση τεκμηρίου περί ύπαρξης σχέσης έμμισθης εντολής μεταξύ «συνεργάτη» δικηγόρου» και «εργοδότη» δικηγόρου ή δικηγορικής εταιρείας, τη θέσπιση ελάχιστων ορίων αμοιβών και εργασιακών εγγυήσεων, την πειθαρχική προστασία έναντι μη καταβολής αποδοχών, την απαλλαγή των νέων δικηγόρων από τα τεκμήρια κατά τα πρώτα πέντε έτη αυτόνομης επαγγελματικής δραστηριότητας και όχι κατά τα πρώτα πέντε έτη από την τυπική «έναρξη» στην εφορία και τη θεσμική εναρμόνιση του φορολογικού και ασφαλιστικού πλαισίου, υπογραμμίζοντας ότι η προστασία των νέων δικηγόρων αποτελεί προϋπόθεση για τη λειτουργία της Δικαιοσύνης και του κράτους δικαίου.

5. Μη Κρατικά και Μη Κερδοσκοπικά Πανεπιστήμια και Νομική Επιστήμη

Η Ολομέλεια ανέλυσε διεξοδικά τις επιπτώσεις της ίδρυσης νέων μη κρατικών Νομικών Σχολών, ιδίως λαμβάνοντας υπ’ όψιν τις κυβερνητικές εξαγγελίες, οι οποίες έως και το καλοκαίρι ευαγγελίζονταν τον υπερπληθυσμό του δικηγορικού σώματος. Μάλιστα, ενώ επιλέγοταν ως μέτρο αντιμετώπισης η αυστηροποίηση των όρων πρόσβασης στο δικηγορικό επάγγελμα, εν τέλει επιλέγεται η ίδρυση νέων μη κρατικών Νομικών Σχολών με πρόχειρες διαδικασίες, οδηγώντας σε αντίθετα αποτελέσματα. Η κυβέρνηση δηλαδή με τις πολιτικές της οδηγεί σε αύξηση των αποφοίτων Νομικής, η οποία εντείνει τον κορεσμό της αγοράς και επιβαρύνει τις συνθήκες άσκησης του επαγγέλματος.

Παράλληλα, η Ολομέλεια ανέδειξε συνταγματικούς προβληματισμούς ως προς το ισχύον θεσμικό πλαίσιο και τις ερμηνευτικές μετατοπίσεις που επιχειρούνται αναφορικά με το άρθρο 16 του Συντάγματος. Ειδικότερα, επισημάνθηκε ότι οι μετατοπίσεις αυτές εγείρουν ζητήματα ως προς τη συμβατότητα της ίδρυσης και λειτουργίας μη κρατικών πανεπιστημιακών δομών με τον συνταγματικά κατοχυρωμένο χαρακτήρα της δημόσιας ανώτατης εκπαίδευσης, την αρχή της ισότιμης πρόσβασης στη γνώση και τη διασφάλιση ενιαίων και υψηλών ποιοτικών προδιαγραφών σπουδών.

Η Ολομέλεια τόνισε ότι οι εν λόγω μεταβολές, εκτείνονται πέραν του πεδίου των εκπαιδευτικών μεταρρυθμίσεων, καθώς επηρεάζουν άμεσα τη φυσιογνωμία και τη μεθοδολογία της νομικής επιστήμης, τις συνθήκες άσκησης και τη βιωσιμότητα του δικηγορικού επαγγέλματος, καθώς και τη λειτουργία της Δικαιοσύνης συνολικά.

6. Τροποποιήσεις Κώδικα Δικηγόρων

Η Ολομέλεια έκρινε ότι οι επικείμενες τροποποιήσεις του Κώδικα Δικηγόρων συνιστούν κρίσιμη ευκαιρία συνολικής θεσμικής αναδιάρθρωσης του δικηγορικού επαγγέλματος και καθοριστικό σημείο για το μέλλον της νέας γενιάς δικηγόρων. Υπογραμμίστηκε ότι κάθε μεταρρύθμιση οφείλει να πραγματοποιείται με διαφάνεια, ουσιαστική διαβούλευση και ενεργή συμμετοχή των Ενώσεων Ασκουμένων και Νέων Δικηγόρων.

Στο πλαίσιο αυτό, παρουσιάστηκε αφενός μια επισκόπηση των προτεινόμενων αλλαγών, όπως αυτές έχουν γνωστοποιηθεί μέσω “διαρροών”, και τονίστηκε η ανάγκη κατάθεσης τεκμηριωμένων προτάσεων που καλύπτουν το σύνολο των κρίσιμων θεματικών του Κώδικα, ιδίως τις εξετάσεις εισόδου στο επάγγελμα, το καθεστώς και τη διάρκεια της άσκησης, τα κριτήρια προαγωγής, τις μορφές συνεργασίας και έμμισθης εντολής, καθώς και το πειθαρχικό δίκαιο και τους κανόνες δεοντολογίας, ώστε οι επικείμενες αλλαγές να αντανακλούν τις πραγματικές ανάγκες, τις συνθήκες και τις προοπτικές της νέας γενιάς δικηγόρων και να ενισχύουν τη λειτουργία της Δικαιοσύνης και του κράτους δικαίου.

Η 2η Ολομέλεια των Ενώσεων Ασκουμένων και Νέων Δικηγόρων επιβεβαιώνει τη συλλογική βούληση των Ενώσεων να παρεμβαίνουν ενιαία και τεκμηριωμένα στον θεσμικό διάλογο, διεκδικώντας ένα δίκαιο και σύγχρονο πλαίσιο για τη νέα γενιά δικηγόρων, ως αναγκαία προϋπόθεση για τη λειτουργία της Δικαιοσύνης.