Τον θάνατο ενός παιδιού που γεννήθηκε από τον Δανό δότη σπέρματος με σπάνιο καρκινογόνο γονίδιο θρηνεί η Ελλάδα
Σοκ και βαθιά ανησυχία προκαλεί και στη χώρα μας η υπόθεση του Δανού δότη σπέρματος, του οποίου το γενετικό υλικό φέρει σπάνια μετάλλαξη με πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου έως και 90%. Η υπόθεση έχει λάβει πανευρωπαϊκές διαστάσεις, καθώς από τη δωρεά του συγκεκριμένου δότη έχουν γεννηθεί πάνω από 200 παιδιά σε 14 χώρες.
Στην Ελλάδα, από το σπέρμα του συγκεκριμένου δότη έχουν γεννηθεί 18 παιδιά σε 11 οικογένειες, μέσω 7 Κέντρων Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής (ΙΥΑ). Οι οικογένειες αυτές ζουν πλέον σε καθεστώς έντονης αγωνίας και αβεβαιότητας.
Ένα επιβεβαιωμένο θανατηφόρο περιστατικό
Σύμφωνα με τα έως τώρα στοιχεία, μία οικογένεια απέκτησε τρία παιδιά μέσω ΙΥΑ με σπέρμα από τη συγκεκριμένη δανέζικη τράπεζα. Το 2020, το ένα παιδί διαγνώστηκε με καρκίνο και κατέληξε, σε ηλικία μεταξύ 5 και 10 ετών. Πρόκειται, μέχρι στιγμής, για το μοναδικό επιβεβαιωμένο θανατηφόρο περιστατικό στην Ελλάδα.
Δύο χρόνια αργότερα, διαγνώστηκε με καρκίνο και το αδελφάκι του, όπως αποκάλυψε στο Live News του Mega ο Καθηγητής Αιματολογίας–Ογκολογίας του Παίδων «Αγία Σοφία», Αντώνης Καττάμης.
Όπως τόνισε:
«Τα παιδιά αυτά πρέπει να μπουν σε συστηματική παρακολούθηση. Δεν είναι υποχρεωτικό ότι θα εμφανίσουν καρκίνο άμεσα – μπορεί να συμβεί ακόμη και σε 20 ή 30 χρόνια. Όμως η παρακολούθηση μπορεί να οδηγήσει σε έγκαιρη διάγνωση».
Πλημμελείς έλεγχοι και σοβαρά ερωτήματα
Η υπόθεση έχει αναδείξει σοβαρά κενά στους γενετικούς ελέγχους των δοτών σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Παρά τα προβλήματα που αποκαλύφθηκαν και τις «διάτρητες» δικλείδες ασφαλείας, η Ελλάδα –σύμφωνα με αποκαλύψεις του iatropedia.gr– συνεχίζει να προμηθεύεται γενετικό υλικό από τη συγκεκριμένη χώρα.
Το εύλογο ερώτημα που τίθεται είναι:
Γιατί και πώς ελληνικά κέντρα συνεχίζουν να συνεργάζονται με την ίδια τράπεζα σπέρματος, μετά από τόσο σοβαρές αποκαλύψεις;
«Η ζήτηση έχει ξεπεράσει κατά πολύ την προσφορά»
Ο γυναικολόγος υποβοηθούμενης αναπαραγωγής και αντιπρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Αναπαραγωγικής Ιατρικής, Κωνσταντίνος Πάντος, περιγράφει μια πιεστική πραγματικότητα:
«Τα τελευταία χρόνια έχει διπλασιαστεί ο αριθμός των γυναικών –κυρίως μόνων γυναικών– που ζητούν σπέρμα δότη. Η προσφορά, ειδικά από ελληνικές τράπεζες, δεν μπορεί να καλύψει τη ζήτηση».
Όπως εξηγεί, οι ελληνικές τράπεζες σπέρματος δεν επαρκούν αριθμητικά, με αποτέλεσμα τα κέντρα να στρέφονται αναγκαστικά στο εξωτερικό, και κυρίως στη Δανία.
Τι προβλέπει η ελληνική νομοθεσία
Η Ελλάδα διαθέτει από τα πιο αυστηρά νομικά πλαίσια στην Ευρώπη. Με τον Νόμο 5102/2024, προβλέπεται ότι από έναν δότη δεν μπορούν να γεννηθούν παιδιά σε περισσότερες από 12 οικογένειες με κατοικία στην Ελλάδα.
Ωστόσο, αυτό –αν και προστατευτικό– περιορίζει περαιτέρω τη διαθεσιμότητα δοτών:
«Όταν ένας δότης “κλείνει” στις 12 οικογένειες, η αναζήτηση νέου δότη γίνεται ακόμη πιο δύσκολη», σημειώνει ο κ. Πάντος.
Διαφορές σε Κύπρο, Ευρώπη και ΗΠΑ
Το καθεστώς ποικίλλει σημαντικά διεθνώς:
- Κύπρος: 1 δότης – 1 οικογένεια
- Γερμανία: έως 15 παιδιά ανά δότη
- Φινλανδία: έως 25 παιδιά ανά δότη
- ΗΠΑ & Καναδάς: δεν υπάρχει ενιαίο όριο – εφαρμόζονται μόνο κατευθυντήριες οδηγίες (25–50 παιδιά)
«Καλύτερα ρυθμισμένοι, αλλά όχι άτρωτοι»
Παρά τις αυστηρές ρυθμίσεις, ο κ. Πάντος τονίζει ότι κανένα σύστημα δεν μπορεί να εγγυηθεί μηδενικό κίνδυνο:
«Είτε νοσήσει ένα παιδί είτε περισσότερα, το κακό είναι το ίδιο. Αυτά είναι ζητήματα που αφορούν ολόκληρη την κοινωνία».
Η υπόθεση του Δανού δότη έχει ανοίξει μια δύσκολη αλλά αναγκαία συζήτηση:
- πόσο ασφαλής είναι πραγματικά η υποβοηθούμενη αναπαραγωγή,
- ποιος ελέγχει ουσιαστικά τις τράπεζες γενετικού υλικού,
- και ποιος φέρει την ευθύνη όταν ο γενετικός κίνδυνος παύει να είναι στατιστικό δεδομένο και μετατρέπεται σε παιδική ασθένεια ή οικογενειακό πένθος.
Μια συζήτηση που, όπως όλα δείχνουν, μόλις ξεκίνησε.
και Facebook 
