Ανατροπή στις πληρωμές από 1η Δεκεμβρίου: Υποχρεωτικό IRIS σε όλα τα καταστήματα

Μεγάλες αλλαγές στις ηλεκτρονικές συναλλαγές φέρνει η 1η Δεκεμβρίου, ημερομηνία–ορόσημο για τη λειτουργία της αγοράς, καθώς όλες οι επιχειρήσεις λιανικής – από τα μικρότερα καταστήματα έως τις μεγαλύτερες αλυσίδες – θα πρέπει να δέχονται υποχρεωτικά πληρωμές μέσω IRIS και να έχουν πλήρως συνδεδεμένα POS, ταμειακές μηχανές και συστήματα ΑΑΔΕ.

Για τους καταναλωτές, η αλλαγή μεταφράζεται σε πιο γρήγορες και απλές συναλλαγές. Για τους επαγγελματίες, ωστόσο, σηματοδοτεί την έναρξη ενός νέου καθεστώτος αυστηρού ελέγχου, συνεχούς διασταύρωσης δεδομένων και σημαντικής οικονομικής επιβάρυνσης για αναβαθμίσεις.

Παρά το γεγονός ότι το IRIS χρησιμοποιείται ήδη από 4,1 εκατομμύρια πολίτες και 571.000 επαγγελματίες, η αγορά αντιμετωπίζει την εφαρμογή του μέτρου με επιφύλαξη. Τα τεχνικά προβλήματα που καταγράφηκαν τον προηγούμενο μήνα δημιούργησαν καθυστερήσεις, ενώ πολλές μικρομεσαίες επιχειρήσεις δεν έχουν ακόμη ολοκληρώσει τις απαραίτητες προσαρμογές. Η ΑΑΔΕ, πάντως, έχει ολοκληρώσει το νέο πλαίσιο των Instant Payments, ορίζοντας ότι κάθε συναλλαγή – μέσω κάρτας ή IRIS – πρέπει να περνά από την ταμειακή και να εκδίδεται απόδειξη σε πραγματικό χρόνο.

Το μεγάλο ερώτημα για τους επαγγελματίες είναι πώς θα εφαρμοστεί η νομοθεσία από την 1η Δεκεμβρίου και πόσο αυστηρά θα επιβάλλονται οι κυρώσεις. Το υπουργείο Οικονομικών και η ΑΑΔΕ διαβεβαιώνουν ότι θα υπάρξει αρχικά «περίοδος συστάσεων» και όχι επιβολή προστίμων, κυρίως όταν διαπιστώνονται τεχνικά προβλήματα που δεν οφείλονται στην επιχείρηση. Ωστόσο, πολλοί φοβούνται πως τυχόν δυσλειτουργίες στη διασύνδεση POS – ταμειακής – Taxisnet μπορεί να προκαλέσουν λανθασμένες αναφορές και άδικες επιβαρύνσεις.

Παρά τις διαβεβαιώσεις, το νέο πλαίσιο προβλέπει βαριά πρόστιμα. Επιχειρήσεις με απλογραφικά βιβλία κινδυνεύουν με 10.000 ευρώ, ενώ όσες τηρούν διπλογραφικά με 20.000 ευρώ, σε περίπτωση μη συμμόρφωσης με τις απαιτήσεις IRIS ή ελλιπούς διασύνδεσης. Σε οικισμούς έως 500 κατοίκους και νησιά με κάτω από 3.100 κατοίκους τα πρόστιμα μειώνονται στο ήμισυ. Για τις εταιρείες που διαθέτουν POS, τα πρόστιμα φτάνουν από 100.000 μέχρι 300.000 ευρώ, ενώ ακόμη και η μη αναβάθμιση μίας μόνο συσκευής επιφέρει 500 ευρώ.

Το οικονομικό βάρος για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις παραμένει σημαντικό. Μόνο οι αναβαθμίσεις POS και ταμειακών μπορεί να κοστίσουν έως 1.500 ευρώ, ενώ η συνολική ψηφιακή προσαρμογή εκτιμάται σε 6.000 – 8.000 ευρώ ετησίως, σύμφωνα με επαγγελματικούς φορείς.

Παρά τις αντιδράσεις, η χρήση ηλεκτρονικών πληρωμών έχει εδραιωθεί. Τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος δείχνουν ότι οι ενεργές κάρτες φτάνουν τα 21,6 εκατομμύρια, με τη μέση αξία συναλλαγής να πέφτει στα 43 ευρώ, κάτι που δείχνει ότι οι πολίτες χρησιμοποιούν πλέον κάρτες και IRIS ακόμη και για μικροποσά.

Μέσα στο 2026, το IRIS επεκτείνεται μέσω του δικτύου EuroPA σε Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία, Σκανδιναβία και Πολωνία, ανοίγοντας τον δρόμο για άμεσες διασυνοριακές μεταφορές χρημάτων.