Σε κλίμα συγκίνησης η εκδήλωση τιμής για τον καπετάν «Κούβο» στα Λιβάδια Μυλοποτάμου

Σε κλίμα συγκίνησης, αλλά και προβληματισμού πραγματοποιήθηκε φέτος, η ετήσια εκδήλωση τιμής και μνήμης, για τον σπουδαίο Λιβαδιώτη οπλαρχηγό Ιωάννη Σωπασή ή καπετάν «Κούβο», στο πλαίσιο των εκδηλώσεων της Περιφέρειας Κρήτης, για την 159^η επέτειο Ολοκαυτώματος του Αρκαδίου, σε συνεργασία με τον πολιτιστικό σύλλογο Απανταχού Λιβαδιωτών και την κοινότητα Λιβαδίων.

Συγκίνηση, γιατί η θυσία του «Κούβο» με την θρυλική ομάδα του από το Μυλοπόταμο κι όσων χάθηκαν στο Αρκάδι προκαλούν ρίγος κάθε φορά, που ανακαλείται στη μνήμη.

Ο καπετάν Ιωάννης Σωπασής ή «Κούβος» γεννήθηκε στα Λιβάδια το 1830 και έλαβε μέρος σε πολλές μάχες ενάντια στους Τούρκους. Τραυματίστηκε, φυλακίστηκε, μα δεν έπαψε ποτέ ν’ αγωνίζεται για την ελευθερία. Στη Μεγάλη Επανάσταση της Κρήτης, το 1866, συγκέντρωσε μια επίλεκτη ομάδα 45 Μυλοποταμιτών, από τα Λιβάδια, την Κράνα και τα Ζωνιανά και μαζί με άλλους οπλαρχηγούς πήγαν στο Αρκάδι, για να το υπερασπιστούν από τους Τούρκους. Εκεί, πάλεψε μ’ όλες του τις δυνάμεις ενώ εμψύχωσε με την παρουσία και το σθένος του, τους πολιορκημένους του Αρκαδίου. Την ημέρα της άλωσης αιχμαλωτίσθηκε και βρήκε μαρτυρικό θάνατο, από τους Τούρκους, στο χωριό Μέση κοντά στο Αρκάδι. Εκεί, αφού τον ακρωτηρίασαν και τον αποκεφάλισαν, τον έκαψαν μέσα σε μια κουφάλα ελιάς. Στέλνοντάς τον για πάντα στο πάνθεον των ηρώων, που θυσιάστηκαν, για την δική μας ελευθερία, υλική και πνευματική.

Κάθε Νοέμβρη τιμούμε αυτόν τον σπουδαίο ήρωα, στα Λιβάδια. Φέτος, σε διαφορετική ατμόσφαιρα, λόγω της επικαιρότητας και των όσων νοσηρών φαινομένων μαστίζουν το νησί.

Προβληματισμός, από κοινό και ομιλητές, γιατί οι αξίες που πρέσβευαν οι άνθρωποι εκείνης της εποχής, οι οποίες τους οδήγησαν να επαναστατήσουν, δίνοντας πολυάριθμες μάχες ακόμα και την ίδια τους τη ζωή, για τον αγώνα της απελευθέρωσης, σήμερα δείχνουν να έχουν ξεθωριάσει, γεγονός που θα καθιστούσε τη θυσία τους άνευ σημασίας, αν δεν υπήρχε η Κρήτη που αντιστέκεται στη βια, τιμά τους ήρωες της και ακολουθεί τα διδάγματα τους

Μέσα, από την κεντρική ομιλία, του θεολόγου – συγγραφέα, Θεόδωρου Ρηγινιώτη, με τίτλο «Ο Θησαυρός της Λευτεριάς» που με αμεσότητα και απλό λόγο, χρησιμοποιώντας με μαεστρία την κρητική ντοπιολαλιά και ποικίλα εκφραστικά μέσα, τα μηνύματα που έλαβε στο ευρύ κοινό, εστίαζαν στην ανάγκη ανάδειξης αυτών των αξιών κυρίως του αλληλοσεβασμού, της πίστης και της ομοψυχίας, ενώ άφησαν μια αίσθηση αισιοδοξίας, πως μπορούμε ν’ αναγεννηθούμε μέσ’ απ’ τις στάχτες μας κι έτσι η θυσία αυτών των ανθρώπων δεν πήγε χαμένη. Αρκεί να κρατούμε τη φλόγα της ελπίδας αναμμένη.

Ανέφερε χαρακτηριστικά, σε αποσπάσματα:

«…με ξελόγιασε ο καπετάν Κούβος, με παράσυρε στο μεγαλείο ντου κι άρχιξα να γράφω πώς επήρενε τη δύσκολη στράτα, την ανηφόρα, τη στράτα του ντουφεκιού και τση τιμής, τη στράτα του πόνου και του θανάτου, για τη λευτεριά των άλλων, για τη λευτεριά τση πατρίδας.

Αμέτρητα δυσκολότερη η δική ντου στράτα από τη δική μου.

Δάσκαλός μας κι Οδηγός μας θα-ν-είναι εκείνος, ο ήρωας του χωριού σας, το αστέρι που ανάτειλε και μασε δείχνει το δρόμο…

[…]Η καρδιά ντου, ηφαίστειο. Θύελλα, έτοιμη να ξεσπάσει για να φέρει στον κόσμο το μεγαλύτερο θησαυρό, αυτόν που ’χανε κλεμμένο εξακόσια χρόνια βάρβαροι κι

αλύπητοι καταχτητές! […] Όχι μόνο η Κρήτη μας, ολόκληρη η Ελλάδα είναι γεμάτη αντρειωμένους που  δε μπορούμεν εμείς να καταλάβομε τη δύναμή τους. Αντρειωμένους που γέννησε η γης, που τους αναθρέψανε αντρειωμένες μανάδες και τσι νανουρίσανε με παμπάλαια τραγούδια, τροπάρια και παραμύθια για ήρωες και βασιλοπούλες. Τσι ’καμενε σίδερο το βουνό, ο αετός, η φουρτίνα τση θάλασσας (όπου ζούσεν ο καθείς), των έμαθε τη χριστιανοσύνη, την αθρωπιά και το σέβας ένας άξιος παπάς και μια γιαγιά, βγαρμένη από συναξάρια των αγίων. Και των έμαθε το ντουφέκι και την τιμή ο πατέρας τους, που το ’χενε μάθει από το δικόν του πατέρα, κι αυτός από το δικό ντου, για να μην αφήσουνε απροστάτευτη – παιδιά μου – την πιο όμορφη βασιλοπούλα: τη λευτεριά μας!

[…] Πέστε μου, τώρα, παιδιά, να σασε χαρώ: είντα ’θελα μασε πει ο καπετάν Κούβος, να ’χεν είναι ’παέ να μασε μιλεί;

Δηλαδή, έπαέ ’ναι, η ψυχή ντου, μα θέλω να πω, αν εμπορούσαμε να τονε δούμε.

Αφορούμαι πως ’θελα πει:

«Παιδιά, τρία πράματα ειν’ οι μεγαλύτεροι θησαυροί του αθρώπου. Η θρησκεία ντου, η πατρίδα και η οικογένεια. Και δυο τα όπλα ντου: το σέβας και η αθρωπιά!»

[…] Για να δούμεν εδά κι εμείς οι μεγάλοι, ήθελά ’ναι περήφανος ο καπετάν Κούβος για την πατρίδα μας σήμερο;

Δε χρειάζεται να το πούμε, το κατέχομ’ όλοι, γιατί μαυροφοριέται η Κρήτη και θρηνεί τα κοπέλια τζη πάλι τούτες τσι μαύρες μέρες και κάθε τόσο!

’Θελα πει πως είναι λεύτερη η πατρίδα μας σήμερο; ’Θελα πει πως είναι τιμημένη η πατρίδα μας;

Τόσανά φτάνουνε. Δε θα πούμεν άλλα, για θα ξεφύγομε. Μα κι αυτό συμβαίνει άμα κεντάς το φιτίλι και βάνεις φωθιά στ’ Αρκάδια και τσι καρδιές.

Δόξα και τιμή στον καπετάν Κούβο!

Δόξα και τιμή σε όποιον κρατά πίστη, πατρίδα, οικογένεια, αθρωπιά και καλοσύνη, τούτο τον καιρό τση κακίας, τση πλεονεξίας και τση χυδαιότητας.

Η φωθιά τ’ Αρκαδιού να μασε δείχνει το δρόμο.

ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Ή ΘΑΝΑΤΟΣ!

 

Ενώ κατά τη διάρκεια της ομιλίας του, απήγγειλε τις παρακάτω μαντινάδες:

 

Καλλιά ’ναι μιαν ευγένεια, μιαν αθρωπιά, μια ντάξη,

παρά του κόσμου τα καλά άθρωπος ν’ αποτάξει.

 

Το κομπολόι τσ’ αθρωπιάς, απού πρεπίζει τσ’ άντρες,

χαράς του το που το βαστά με τση τιμής τσι χάντρες.

 

Χέρια που δεν αρπάξανε ξένο ψωμί να φάνε,

αυτά κρατούνε την τιμή, όσο βαριά και να ’ναι!

 

Αξιακή και εμψυχωτική, με πολιτισμικό και ηθικό περιεχόμενο, ήταν και προσέγγιση της προέδρου του πολιτιστικού συλλόγου Απανταχού Λιβαδιωτών, Μαίρης Χνάρη, η οποία με αφορμή το ιστορικό γεγονός, τη θυσία του Σωπασή και το Αρκαδι, έκανε ένα κοινωνικό και ηθικό σχόλιο για το σήμερα, με στόχο να εμπνεύσει κυρίως την νεανική κοινότητα του τόπου, που όπως ανέφερε χαρακτηριστικά «ψάχνει νόημα και αλήθεια μέσα σε έναν κόσμο γεμάτο θόρυβο».

Αναλυτικότερα:

«Αγαπητοί φίλοι των Λιβαδίων, συντοπίτες και συντοπίτισσες, αδέλφια από τη Μάνη και την Κύπρο,

Με μεγάλη χαρά, αλλά και βαθιά συγκίνηση, σας καλωσορίζω εκ μέρους του Πολιτιστικού Συλλόγου Απανταχού Λιβαδιωτών, σ’ αυτή την ιδιαίτερη εκδήλωση τιμής και μνήμης για έναν σπουδαίο άνθρωπο του τόπου μας — τον Ιωάννη Σωπασή, τον καπετάν Κουβο.

Ο Σωπασής δεν ήταν απλώς ένας οπλαρχηγός. Ήταν ένας άνθρωπος που κουβαλούσε μέσα του, τις αξίες μιας άλλης εποχής — την τιμή, την ανδρειοσύνη, την πίστη στο δίκαιο και την αγάπη για την πατρίδα. Στο Αρκάδι, μαζί με τους άνδρες του, θυσιάστηκε για την ελευθερία, δείχνοντάς μας πως ο δρόμος της αξιοπρέπειας δεν χαρίζεται, αλλά κερδίζεται με θυσίες και αίμα.

Κι όμως, αυτές οι λέξεις — τιμή, ανδρειοσύνη, καθήκον — σήμερα μοιάζουν να ’χουν ξεθωριάσει. Συχνά παρερμηνεύονται, πολλές φορές ευτελίζονται. Όμως, εμείς έχουμε χρέος να τους ξαναδώσουμε το νόημα που τους αξίζει. Γιατί χωρίς αξίες, δεν υπάρχει προσανατολισμός κι ένας λαός χωρίς προσανατολισμό, κινδυνεύει να χάσει την ψυχή του.

 Το παράδειγμα του καπετάν «Κούβο» δεν ανήκει μόνο στο παρελθόν. Είναι ένας φάρος για το σήμερα, για τη νεολαία μας, που ψάχνει νόημα και αλήθεια μέσα σε έναν κόσμο γεμάτο θόρυβο. Ας τους δείξουμε πως τα μεγάλα κατορθώματα δεν γεννιούνται από το συμφέρον, αλλά από το φως της ψυχής και την πίστη σε κάτι ανώτερο από τον εαυτό μας και το εγώ. Γεννιέται στο εμείς.

Αν μάθουμε να εμπνεόμαστε από τέτοιους ανθρώπους, τότε το παρελθόν μας δεν θα είναι μια απλή ανάμνηση — θα είναι δύναμη. Δύναμη για να χτίσουμε ένα καλύτερο αύριο. Κι ας μην περιμένουμε το θάνατο για ν' αναγνώρισουμε έναν αξιόλογο άνθρωπο. Ας έχουμε τα μάτια και τ' αυτιά μας ανοιχτά, γιατί αντίστοιχοι «Σωπασήδες» ζουν ανάμεσά μας. Ας μην περιμένουμε έναν πόλεμο, για να μιμηθούμε το παράδειγμά τους. Ας εφαρμόσουμε όσα μας δίδαξαν σήμερα, τώρα και κάθε μέρα.

Σας ευχαριστώ θερμά που είστε εδώ, για να τιμήσουμε μαζί όχι μόνο τη μνήμη ενός ήρωα, αλλά και τις αξίες που μας κρατούν όρθιους ως λαό.»

Στην εκδήλωση παρευρέθηκαν ο Πανοσιολογιότατος Αρχιμανδρίτης Παρθένιος Καλυβιανάκης, Πρωτοσύγκελος της Μητροπόλεως Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου, με καταγωγή από τα Λιβάδια, συνοδεία σεβαστών πατέρων καθώς και ο π. Ανδρέας Κεφαλογιάννης εφημέριος Αγίου Γεωργίου Ανωγείων, η αντιπεριφερειάρχης Ρεθύμνου, Μαίρη Λιονή, ο αντιπεριφερειάρχης Επιχειρηματικότητας, Μιχάλης Βάμβουκας, ο πρόεδρος του κέντρου πρόληψης Π.Ε. Ρεθύμνου, Μιχάλης Σαρρής, οι αντιδήμαρχοι Νύκταρης Αστρινός, Ζαχαρίας Λαδιανός, Μανώλης Καλυβιανάκης, Σήφης Βουκάλης και πρόεδρος του δημοτικού συμβουλίου  Μυλοποτάμου Γεώργιος Κιαγιάς, ο πρόεδρος της κοινότητας Ασή Γωνιάς Γιώργος Σμπιράκης, ο ομότιμος καθηγητής Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Κρήτης, Πέτρος Αναστασιάδης, γενικός γραμματέας της τοπικής κοινότητας Ρεθύμνου του κόμματος ΝΙΚΗ, ο Κωνσταντίνος Καρινιωτάκης, πολιτικός μηχανικός, πρ. Πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου Περιβολίων Ρεθύμνου,  εκπρόσωποι σωμάτων ασφαλείας και τοπικών πολιτιστικών φορέων.

Επίτιμοι προσκεκλημένοι ο Δήμαρχος Ανατολικής Μάνης, Πέτρος Ανδρεάκος συνοδευόμενος από εκπροσώπους του δήμου, τοπικούς φορείς και μαθητές της περιοχής του και αντίστοιχη αντιπροσωπία από το δήμο Λιβαδιών Λάρνακας της Κύπρου με επικεφαλής τον αντιδήμαρχο Μάριο Αρμένη. Ακολούθησε ανταλλαγή δώρων από και προς όλες τις πλευρές και η δωρεά του δήμου Λιβαδιών Λάρνακας, με μια ανδρική και μια γυναικεία παραδοσιακή φορεσιά της περιοχής τους, προς το Λαογραφικό & Εκκλησιαστικό Μουσείο Λιβαδίων καθώς και βράβευση μαθητών από το γυμνάσιο Κράνας, που αρίστευσαν.

Η πρόεδρος του πολιτιστικού συλλόγου Απανταχού Λιβαδιωτών, Μαίρη Χνάρη καλωσόρισε ντόπιους και επισκέπτες στην εκδήλωση ενώ χαιρετισμό απηύθυναν ο Βουλευτής Ρεθύμνης του ΠΑΣΟΚ, Μανώλης Χνάρης, με επιστολή του, ο οποίος απουσίαζε λόγω κοινοβουλευτικών υποχρεώσεων, ο δήμαρχος Μυλοποτάμου, Γεώργιος Κλάδος, ο πρόεδρος της κοινότητας Λιβαδίων, Γιώργης Βάμβουκας, ο Διευθυντής του δημοτικού σχολείου Λιβαδίων, Γιώργος Κυρίτσης, ο Δήμαρχος Ανατολικής Μάνης, Πέτρος Ανδρεάκος, ο αντιδήμαρχος Λιβαδιών Λάρνακας Μάριος Αρμένης και η Διευθύντρια του δημοτικού σχολείο Λιβαδιών Λάρνακας, Μαρία Καρένου.

Την εκδήλωση πλαισίωσε μουσικά, το συγκρότημα του Γιώργη Βάμβουκα «Φλασκή» με τραγούδια αφιερωμένα στη μνήμη των πεσόντων στην εθελοθυσία του Αρκαδίου και τη διαχρονική σχέση Κρήτης και Μάνης, σε στίχους Γιώργη Κιαγιά «Σταματογιώργη». Ακολούθησαν παραδοσιακοί κρητικοί χοροί, από το λιβαδιώτικο συγκρότημα του Λαογραφικού Ομίλου «Λάζαρος και Μανώλης Χνάρης».

Μετά το πέρας της τελετής παρατέθηκε, πλούσιο γεύμα από την οικογένεια των Σωπασήδων, που κάθε χρόνο, φροντίζει να συγκεντρώνεται για να τιμήσει των ήρωα πρόγονό της και να περιποιηθεί με τον καλύτερο τους παρευρισκόμενους, ως ελάχιστο φόρο τιμής στη μνήμη του.