Όταν ο Τζορτζ Χάρισον συνάντησε τον Νίκο Ξυλούρη: Μια βραδιά που ένωσε Κρήτη και Beatles

Όταν το ίδιο σπίτι φιλοξένησε ταυτόχρονα τον Τζορτζ Χάρισον, έναν από τους πιο διάσημους μουσικούς του κόσμου, και τον Ξυλούρη, τον «Αρχάγγελο της Κρήτης».

Το καλοκαίρι του 1979, στο Πόρτο Ράφτη, ο Απόστολος Δοξιάδης βρέθηκε μάρτυρας μιας από εκείνες τις σπάνιες στιγμές που η ζωή στήνει ένα σκηνικό μοναδικής συγκίνησης, φέρνοντας κοντά δύο καλλιτέχνες από διαφορετικούς κόσμους, με έναν κοινό παρονομαστή: την αλήθεια της μουσικής.

Στο σπίτι που είχε χτίσει ο πατέρας του, το οποίο σήμερα δεν υπάρχει πια, φιλοξενούνταν τότε ο Τζορτζ Χάρισον, μαζί με τη σύζυγό του Ολίβια και λίγους φίλους από την Αγγλία, καλεσμένοι της αδερφής του, Ευφροσύνης, που από τη δεκαετία του ’60 είχε δεθεί με τους Beatles.

Μια αδιανόητη συνάντηση

Για τον νεαρό τότε Απόστολο, η συνάντηση είχε κάτι το αδιανόητο. Παρ’ όλα αυτά, μπόρεσε να σταθεί απέναντι στον κιθαρίστα των Beatles σαν σε έναν κοινό φίλο, χωρίς να τον πνίγει η αμηχανία ή ο θαυμασμός. Ο Χάρισον εκτίμησε αυτή την απλότητα, κι έτσι οι δυο τους συνομίλησαν άνετα, σαν παλιοί γνώριμοι, για απλά πράγματα, για όσα απασχολούσαν τον καθένα εκείνη την εποχή.

Λίγες μέρες αργότερα, στο ίδιο σπίτι ήρθε ως φιλοξενούμενος και ο Νίκος Ξυλούρης, με την οικογένειά του. Ο Κρητικός τραγουδιστής είχε μόλις επιστρέψει από τις ΗΠΑ, όπου είχε χειρουργηθεί για καρκίνο του πνεύμονα που ήδη είχε κάνει μεταστάσεις στον εγκέφαλο. Εξαντλημένος από τη χημειοθεραπεία και βαθιά θλιμμένος, ο Ξυλούρης είχε ανάγκη από ησυχία και προστασία, και γι’ αυτό τον έκρυβαν από τα φώτα της δημοσιότητας. Ελάχιστοι γνώριζαν πού βρισκόταν. Ο Δοξιάδης, που τον είχε γνωρίσει στα χρόνια της χούντας και είχε αναπτύξει στενή φιλία μαζί του, ήταν εκεί για να του σταθεί. Έτσι, το ίδιο σπίτι φιλοξενούσε ταυτόχρονα τον Χάρισον, έναν από τους πιο διάσημους μουσικούς του κόσμου, και τον Ξυλούρη.

Ο Ξυλούρης ήξερε ότι στο διπλανό μέρος του σπιτιού έμενε ο Χάρισον. Μια μέρα ζήτησε από τον Απόστολο: «Αποστόλη, θέλω μια χάρη. Πες του να μας παίξει τα τραγούδια του». Ο Δοξιάδης δίστασε· δεν είχε δει τον Χάρισον να παίζει κιθάρα για παρέα, και φοβόταν ότι θα ήταν αδιάκριτο να του το ζητήσει. Όμως, με τη μεσολάβηση της αδερφής του, τόλμησε. Ο Χάρισον, χαμογελώντας, απάντησε: «Πες του ότι θα παίξω, αν παίξει κι εκείνος τη λύρα του». Ο Ξυλούρης, ανήμπορος να τραγουδήσει, χαμογέλασε πικρά μεν, αλλά συμφώνησε: «Θα δούμε».

Ένα βράδυ, όλοι μαζεύτηκαν στη μεγάλη βεράντα. Ο Δοξιάδης σύστησε τον Χάρισον στον Ξυλούρη. Οι δυο τους αντάλλαξαν μερικές ευγενικές κουβέντες μέσω μετάφρασης, κι έπειτα ο Ξυλούρης, σχεδόν παρακλητικά, του είπε: «Παίξε, Τζορτζ. Παίξε». Ο Χάρισον πήρε την κιθάρα του, με δισταγμό σχεδόν εφηβικό, και ξεκίνησε με ένα παλιό αγγλικό φολκ τραγούδι, το «Scarborough Fair». Η παρέα χειροκρότησε. Ο Ξυλούρης, συγκινημένος, ζήτησε να μεταφράσουν τα λόγια του: «Πες του ότι παίζει πολύ όμορφα». Ο Χάρισον ευχαρίστησε απλά, σαν παιδί που παίζει για φίλους. Συνέχισε με διάφορα τραγούδια, αμερικάνικα και αγγλικά, ίσως και μερικά του Ντίλαν ή των Stones, αλλά όχι των Beatles ούτε δικά του.

Ο Ξυλούρης, όμως, δεν αρκέστηκε. «Πες του να παίξει τα δικά του. Αυτά ήρθα να ακούσω», είπε με μια επιμονή που είχε κάτι από το πείσμα του αρρώστου που διψά για ζωή. Ο Χάρισον γέλασε γλυκά και έθεσε ξανά τον όρο: «Μόνο αν παίξει εκείνος λύρα». Ο Νίκος, με τα μάτια βαριά, απάντησε: «Μετά. Παίξε τώρα τα δικά σου». Έτσι ο Χάρισον ξεκίνησε με το «My Sweet Lord», ενώ ο Δοξιάδης καθόταν δίπλα στον Ξυλούρη και του μετέφραζε τους στίχους. Ο Ξυλούρης κούνησε το κεφάλι του: «Ωραίο. Πες του να συνεχίσει». Ακολούθησαν κι άλλα κομμάτια από τη σόλο πορεία του, και κατόπιν, σαν να λύθηκε ένα εσωτερικό φρένο, έπαιξε και μερικά από τα πιο γνωστά των Beatles: το «While My Guitar Gently Weeps», κι έπειτα, σε μια κορυφαία στιγμή, το «Here Comes the Sun».

Ο ήλιος που ένωσε δυο σπουδαίους μουσικούς

Σε εκείνο το τραγούδι ο Ξυλούρης άλλαξε. «Αυτό! Πες του ότι αυτό είναι σπουδαίο τραγούδι!» είπε με δάκρυα στα μάτια. Ήταν σαν να αναγνώριζε σε εκείνη τη μελωδία μια συγγένεια με το δικό του τραγούδι-κραυγή, τον «Αητό» που καλεί τον ήλιο να φανεί. Ο Χάρισον μιλούσε για την ανατολή με την παιδική βεβαιότητα ότι «ο ήλιος έρχεται», ενώ ο κρητικός μοιρολογούσε για την ελπίδα του φωτός. Δύο τραγούδια από δύο κόσμους, που όμως συναντιόνταν στην ίδια προσευχή: «Ήλιε, ανέβα».

Όταν ο Χάρισον, με τη δική του σεμνότητα, ζήτησε ξανά να ακούσει τη λύρα, ο Ξυλούρης, σαν να ήθελε να ανταποδώσει το δώρο, έφερε το όργανο. Προσπάθησε να παίξει, αλλά τα δάχτυλά του τον πρόδωσαν. Έσπασε σε κλάματα. Τότε ο Χάρισον σηκώθηκε, τον φίλησε και του είπε ότι είναι μεγάλος καλλιτέχνης, ότι θα ήθελε μια μέρα να φτάσει κι εκείνος σε τέτοιο ύψος. Ήταν λόγια καθαρής καλοσύνης και ευγένειας, λόγια που αναγνώριζαν όχι μόνο την τέχνη του Ξυλούρη, αλλά και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια μέσα στον πόνο.

Κι όμως, η βραδιά δεν τελείωσε εκεί. Ο Χάρισον, σαν να ήθελε να δώσει κουράγιο, συνέχισε να τραγουδά, παρακινώντας μάλιστα τον Απόστολο και τον φίλο του να τον συνοδεύσουν, παρά τις αδέξιες φωνές τους. Ήταν σαν να τους έβαζε, με χαμόγελο και φυσικότητα, στη θέση των παλιών του συντρόφων, του Τζον και του Πολ. Ο Ξυλούρης, εξαντλημένος, του ζήτησε ψιθυριστά ένα τελευταίο τραγούδι: «Εκείνο με τον ήλιο». Ο Χάρισον ξανάπαιξε το «Here Comes the Sun», αυτή τη φορά πιο βαθιά, πιο εμποτισμένα με ψυχή, σαν να ήξερε τι σήμαινε για τον άντρα που τον άκουγε. Ο Ξυλούρης δάκρυσε ξανά, αυτή τη φορά με μια πικρή γλύκα: δάκρυα για την ομορφιά που χανόταν, αλλά και για την ελπίδα που του χάριζε η μουσική.

Όπως αναφέρει δε στην προσωπική μαρτυρία του ο Απόστολος Δοξιάδης, ο βραδιά έκλεισε με τον Ξυλούρη να φιλά τον Χάρισον και να τον ευχαριστεί με την ιερότητα ενός αρχαίου τελετουργικού. Ο Χάρισον απάντησε ότι ήταν τιμή του να παίξει γι’ αυτόν. Λίγους μήνες αργότερα ο Ξυλούρης έφυγε από τη ζωή, νικημένος από τον καρκίνο. Είκοσι δύο χρόνια μετά, το ίδιο τέλος βρήκε και τον Χάρισον.

iefimerida.gr