Σκληρότερο πλαίσιο για παράνομους μετανάστες – Από 2 έως 3 χρόνια φυλάκιση και πρόστιμα έως 30.000 ευρώ

Στον απόηχο της έξαρσης των μεταναστευτικών ροών, κυρίως από τη Λιβύη προς την Κρήτη που σημειώθηκε το καλοκαίρι, η κυβέρνηση εμφανίζεται αποφασισμένη να αυστηροποιήσει το πλαίσιο, δημιουργώντας αντικίνητρα για την παράνομη μετανάστευση στη χώρα μας.

Ήδη, εκατοντάδες από τους πρόσφατα αφιχθέντες μετανάστες παραμένουν σε κλειστές δομές σε διάφορα σημεία της χώρας, με τον υπουργό Μετανάστευσης και Ασύλου Θάνο Πλεύρη να περνάει το μήνυμα «φυλακή ή απέλαση» για όσους συλληφθούν να εισέρχονται παράνομα στη χώρα μας. Τα αποτέλεσμα δικαιώνουν την πολιτική αυτή, καθώς οι ροές έχουν μειωθεί σημαντικά.

Επίσης, τίθεται σε εφαρμογή νέο πλαίσιο για τη διαπίστωση της ανηλικότητας αιτούντων άσυλο, ενώ στόχος της ρύθμισης είναι η εξασφάλιση της ορθής καταγραφής και η ενίσχυση της διαφάνειας στις διαδικασίες υποδοχής και εξέτασης αιτημάτων ασύλου. Παράλληλα, στο στόχαστρο μπαίνουν και ΜΚΟ οι οποίες δρουν αντίθετα από την κυβερνητική πολιτική για το μεταναστευτικό.

Σε αυτό το πλαίσιο, σήμερα, κατατίθεται στη Βουλή το νομοσχέδιο του υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου με τίτλο: «Αναμόρφωση πλαισίου και διαδικασιών επιστροφών πολιτών τρίτων χωρών». Αναμένεται να ψηφιστεί την επόμενη εβδομάδα.

Σύμφωνα με το υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου, «το νέο νομοσχέδιο συνιστά μια τομή στην ελληνική μεταναστευτική πολιτική. Για πρώτη φορά, η παράνομη παραμονή αντιμετωπίζεται με σαφή ποινική κύρωση, ενώ σε κάθε στάδιο της διαδικασίας προσφέρεται η δυνατότητα οικειοθελούς αναχώρησης.

Το μήνυμα που εκπέμπεται είναι καθαρό: η Ελλάδα είναι αποφασισμένη να προστατεύσει την έννομη τάξη, την κοινωνική συνοχή και την εθνική ασφάλεια. Η χώρα συμπορεύεται με τις ευρωπαϊκές κατευθύνσεις, κλείνει τα κενά του παρελθόντος και διαμορφώνει ένα θεσμικό πλαίσιο που αποτρέπει την παράνομη μετανάστευση και ενισχύει την εμπιστοσύνη των πολιτών».

Κύρια σημεία του νομοσχεδίου

Απαγόρευση εισόδου και ποινικοποίηση παράνομης παραμονής – Η μεγάλη τομή

Το νομοσχέδιο θεσπίζει υποχρεωτικούς λόγους απαγόρευσης εισόδου για όσους αποτελούν κίνδυνο στη δημόσια τάξη, την εθνική ασφάλεια ή τη δημόσια υγεία. Παράλληλα, η διάρκεια της απαγόρευσης επεκτείνεται από πέντε σε δέκα έτη, με δυνατότητα παράτασης για ακόμη πέντε.

Ακόμη πιο σημαντική είναι η ποινικοποίηση της παράνομης παραμονής στη χώρα μετά την ολοκλήρωση της διοικητικής διαδικασίας. Ο πολίτης τρίτης χώρας που παραμένει παράνομα αντιμετωπίζει ποινή φυλάκισης τουλάχιστον δύο ετών, η οποία φθάνει στα τρία σε περίπτωση υποτροπής, καθώς και χρηματική ποινή 10.000 ευρώ. Η ποινή δεν επιδέχεται μετατροπή ή αναστολή.

Ωστόσο, το νομοσχέδιο δίνει μια καθαρή επιλογή: εάν ο καταδικασμένος πολίτης τρίτης χώρας δηλώσει ότι θα αποχωρήσει οικειοθελώς από την Ελλάδα, η εκτέλεση της ποινής μπορεί να ανασταλεί. Η αναστολή ενεργοποιείται μόνο με την πραγματική αναχώρηση. Με αυτόν τον τρόπο, η ελληνική πολιτεία διαμορφώνει ένα απλό και ξεκάθαρο πλαίσιο: όποιος επιμένει στην παράνομη παραμονή θα οδηγηθεί στη φυλακή, ενώ όποιος επιλέξει την οικειοθελή αναχώρηση θα αποφύγει την ποινική κύρωση.

Οικειοθελής αναχώρηση

Η έννοια της οικειοθελούς αναχώρησης ενισχύεται μέσα στο νέο πλαίσιο. Η βασική προθεσμία μειώνεται από 25 σε 14 ημέρες, ενώ η παράταση σε εξαιρετικές περιπτώσεις περιορίζεται στις 60 ημέρες (αντί των 120). Επιπλέον, για την αποφυγή διαφυγής, εισάγεται η δυνατότητα ηλεκτρονικής επιτήρησης ως περιοριστικού μέτρου κατά το διάστημα αυτό.

Το μέτρο της οικειοθελούς αναχώρησης λειτουργεί ως δίκαιη επιλογή συμμόρφωσης. Δίνει τη δυνατότητα στους παρανόμως διαμένοντες να αποχωρήσουν με δική τους πρωτοβουλία, χωρίς τις βαριές ποινικές συνέπειες. Έτσι, συνδυάζονται η αποφασιστικότητα του κράτους με τον σεβασμό στα δικαιώματα, ενισχύοντας την αξιοπιστία του συστήματος.

Επικαιροποίηση ορισμών – Αυστηρότερο πλαίσιο

Για να καταστεί αποτελεσματικό το νέο σύστημα, το νομοσχέδιο επικαιροποιεί κρίσιμους ορισμούς. Διευρύνεται η έννοια της χώρας επιστροφής ώστε να περιλαμβάνει, πέραν της χώρας καταγωγής, τη χώρα συνήθους διαμονής, την ασφαλή τρίτη χώρα και την πρώτη χώρα ασύλου, όταν απορρίπτεται αίτηση διεθνούς προστασίας ως απαράδεκτη.

Επιπλέον, ενισχύεται ο ορισμός του «κινδύνου διαφυγής». Πλέον, αντικειμενικά κριτήρια που τον στοιχειοθετούν αποτελούν η έλλειψη γνωστής κατοικίας, η αλλαγή τόπου διαμονής χωρίς ενημέρωση των αρχών και η άρνηση υποβολής σε βιομετρική ταυτοποίηση.

Με τις ρυθμίσεις αυτές, οι ελληνικές αρχές αποκτούν σαφέστερα και αυστηρότερα εργαλεία για την εφαρμογή της νομοθεσίας.

Κράτηση και αυστηρότεροι έλεγχοι

Σημαντικές αλλαγές εισάγονται και στο καθεστώς κράτησης. Οι λόγοι κράτησης
επεκτείνονται ώστε να περιλαμβάνουν ζητήματα ασφάλειας, ενώ η διάρκεια αυξάνεται από τους 18 στους 24 μήνες, με δυνατότητα παρατάσεων. Η επανεξέταση των προϋποθέσεων κράτησης θα γίνεται ανά εξάμηνο, εξασφαλίζοντας έλεγχο και διαφάνεια.

Παράλληλα, αυστηροποιούνται οι ποινές:

– Για παράνομη επανείσοδο, η χρηματική ποινή ανεβαίνει στα 10.000–30.000 ευρώ.
– Για παράνομη είσοδο, η ποινή φυλάκισης ξεκινά από δύο έτη, ενώ σε επιβαρυντικές
περιπτώσεις φθάνει τα τρία.
– Οι χρηματικές ποινές αυξάνονται από 1.500 σε 5.000 ευρώ και από 3.000 σε 10.000 ευρώ
αντίστοιχα.

Επιπλέον, περιορίζεται η δυνατότητα μεταγενέστερων αιτήσεων διεθνούς προστασίας, ενώ καταργείται η πρόβλεψη για χορήγηση άδειας διαμονής σε όσους διαμένουν επτά χρόνια παράνομα στη χώρα. Έτσι μπαίνει τέλος σε πρακτικές κατάχρησης που λειτουργούσαν ως κίνητρο παράνομης παραμονής.