Ρήγματα, λάβα και σεισμοί: Ο πλανήτης «βράζει» κάτω από τα πόδια μας – Πού θα χτυπήσει ο επόμενος μεγάλος σεισμός

Η έντονη σεισμική δραστηριότητα που καταγράφηκε πρόσφατα στη χερσόνησο της Καμτσάτκα, επιβεβαιώνει τη συνεχή απειλή που συνιστούν οι τεκτονικές δυνάμεις στις περιοχές όπου συγκλίνουν ενεργά ρήγματα. Ο Ειρηνικός Δακτύλιος της Φωτιάς, η πιο επικίνδυνη σεισμικά ζώνη στον πλανήτη, για άλλη μια φορά επιβεβαιώνει τη φήμη του.

Σύμφωνα με τη Γεωλογική Υπηρεσία των Ηνωμένων Πολιτειών (USGS), ο Δακτύλιος είναι υπεύθυνος για περίπου το 90% των παγκόσμιων σεισμών και για το 80% των ηφαιστειακών εκρήξεων τα τελευταία χρόνια. Εντός του τεκτονικού αυτού τόξου, βρίσκονται περιοχές υψηλού κινδύνου σε Ρωσία, Ιαπωνία, ΗΠΑ, Χιλή και Φιλιππίνες, με εκατομμύρια κατοίκους να ζουν υπό την απειλή ενός μεγάλου σεισμού.

Ισχυρός σεισμός 8,8 Ρίχτερ – Τσουνάμι σε τρεις ηπείρους

Ο πρόσφατος σεισμός των 8,8 Ρίχτερ στην Καμτσάτκα προκάλεσε τσουνάμι με αντίκτυπο σε Ρωσικά παράλια, την Ιαπωνία και τις δυτικές ακτές των Ηνωμένων Πολιτειών. Το συμβάν έρχεται να προστεθεί σε μια αλυσίδα καταστροφών, όπως ο σεισμός 9,5 Ρίχτερ στη Χιλή (1960) ή το χτύπημα των 9,1 Ρίχτερ στην Ιαπωνία (2011), που συνοδεύτηκε από πυρηνική κρίση στη Φουκουσίμα.

Πώς σχηματίζονται τα ρήγματα

Η USGS ορίζει τα ρήγματα ως σχισμές στον φλοιό της Γης κατά μήκος των οποίων παρατηρούνται κινήσεις τεκτονικών πλακών. Οι κύριοι τύποι ρηγμάτων είναι:

• Κανονικά ρήγματα: Εμφανίζονται σε περιοχές εφελκυσμού, όπως η Ανατολική Αφρική.
• Αντίστροφα ή ρήγματα ώθησης: Προκαλούνται από συμπίεση, χαρακτηριστικά στις Άνδεις ή τα Ιμαλάια.
• Ρήγματα ολίσθησης: Οι πλάκες κινούνται παράλληλα χωρίς κάθετη μετατόπιση, όπως στο Ρήγμα του Αγίου Ανδρέα στην Καλιφόρνια.

Η απελευθέρωση ενέργειας κατά τη θραύση των πετρωμάτων είναι ο μηχανισμός πίσω από κάθε σεισμική δόνηση.

Πέντε από τα πιο επικίνδυνα ρήγματα στον κόσμο

1. Ρήγμα του Αγίου Ανδρέα (Καλιφόρνια, ΗΠΑ)
   Εκτείνεται σε μήκος 1.300 χλμ. και αποτελεί το όριο μεταξύ των Πλακών Ειρηνικού και Βόρειας Αμερικής. Έχει δώσει καταστροφικούς σεισμούς, ενώ το νότιο τμήμα του θεωρείται «ώριμο» για νέο, ισχυρό σεισμό.
2. Ειρηνικός Δακτύλιος της Φωτιάς
   Μία πολυηπειρωτική ζώνη με πάνω από 450 ενεργά ηφαίστεια. Εδώ παρατηρούνται οι βαθύτερες τάφροι του πλανήτη, όπως η Τάφρος των Μαριανών, και εκδηλώνονται οι ισχυρότερες σεισμικές δονήσεις του πλανήτη.
3. Λίμνη Κίβου (Ρουάντα – Λ.Δ. Κονγκό)
   Κρύβει τον κίνδυνο μιας λιμνικής έκρηξης, καθώς στο βυθό της συγκεντρώνονται μεγάλες ποσότητες μεθανίου και CO₂. Η ενεργοποίησή τους από σεισμό θα μπορούσε να προκαλέσει μαζική ασφυξία στον πληθυσμό της περιοχής.
4. Ζώνη ρήγματος της Βαϊκάλης (Σιβηρία)
   Η περιοχή γύρω από τη βαθύτερη λίμνη της Γης αποτελεί ενεργό τεκτονικό σύνορο. Καταγράφονται συχνοί σεισμοί που προκαλούν ζημιές σε κατοικημένες περιοχές, ενώ οι όχθες της λίμνης απομακρύνονται αργά με το πέρασμα των ετών.
5. Ρήγμα Suswa (Κένυα)
   Τμήμα της Ανατολικής Ρηξιγενούς Ζώνης, που διαχωρίζει τον αφρικανικό φλοιό. Η περιοχή χαρακτηρίζεται από ηφαιστειότητα, γεωλογικές ρωγμές και συχνούς σεισμούς. Πολλοί επιστήμονες πιστεύουν ότι μακροπρόθεσμα εδώ θα δημιουργηθεί νέος ωκεανός.

Γεωλογική επαγρύπνηση και παγκόσμια ανησυχία

Οι παραπάνω περιοχές παρακολουθούνται διαρκώς από γεωλογικές υπηρεσίες και δίκτυα σεισμογράφων, καθώς κάθε μεγάλη ενεργοποίηση ενός ρήγματος μπορεί να έχει παγκόσμιες συνέπειες.

Η γεωδυναμική δραστηριότητα δεν μπορεί να προβλεφθεί με ακρίβεια, γι’ αυτό και οι τοπικές αρχές επενδύουν σε συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης, ενημέρωση του πληθυσμού και αντισεισμική προστασία.