Στην Κρήτη το πιο προηγμένο τηλεσκόπιο της Ευρώπης – Ο Σκίνακας στην πρώτη γραμμή της διαστημικής τεχνολογίας

Σε πλήρη λειτουργία τέθηκε από το πρωί της Τετάρτης 23 Ιουλίου 2025 το πλέον εξελιγμένο περιστροφικό τηλεσκόπιο της Ευρώπης, στο Αστεροσκοπείο του Σκίνακα στην Κρήτη. Η νέα αυτή υποδομή, εγκατεστημένη σε υψόμετρο 1.700 μέτρων, αποτελεί δωρεά της Επιτροπής «Ελλάδα 2021» και έχει κατασκευαστεί στην Αυστρία.

Το νέο τηλεσκόπιο εντάσσεται σε μια ευρύτερη εθνική προσπάθεια αναβάθμισης τριών αστεροσκοπείων – Σκίνακα, Χελμού και Χολομώντα – στο πλαίσιο του προγράμματος GreekObs2OGS, με συνολικό προϋπολογισμό 8 εκατομμυρίων ευρώ. Η πρωτοβουλία αυτή στοχεύει στη μετατροπή των ελληνικών παρατηρητηρίων σε Οπτικούς Επίγειους Σταθμούς για τη διασύνδεση με δορυφόρους χαμηλής τροχιάς (LEO) μέσω τεχνολογίας λέιζερ, προσφέροντας ασφαλείς, ταχύτατες και μη παραβιάσιμες επικοινωνίες.

Όπως τόνισε σε επίσημη ανακοίνωσή του ο υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης, η επιτυχία του έργου οφείλεται στη συνεργασία του Υπουργείου, του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας, του Πανεπιστημίου Κρήτης, καθώς και φορέων της τοπικής αυτοδιοίκησης και κοινωνίας. Επισήμανε ότι η Ελλάδα αξιοποιεί τα φυσικά πλεονεκτήματα της γεωγραφικής της θέσης, όπως ο καθαρός ουρανός, το μεγάλο υψόμετρο και οι υποδομές οπτικών ινών, για να αποκτήσει ηγέτιδα θέση στον τομέα των διαστημικών επικοινωνιών.

Πυλώνας του Εθνικού Προγράμματος Μικροδορυφόρων

Το έργο αποτελεί μέρος του Ελληνικού Εθνικού Προγράμματος Μικροδορυφόρων, με χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, και υποστηρίζεται από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος (ESA). Το πρόγραμμα στοχεύει στη δημιουργία υποδομών για οπτικές και κβαντικές επικοινωνίες υψηλής ασφάλειας και ταχύτητας, ενισχύοντας τη θέση της Ελλάδας στο διεθνές τεχνολογικό και επιστημονικό πεδίο.

Η αναβάθμιση των αστεροσκοπείων περιλαμβάνει:

• Προηγμένα Οπτικά Συστήματα: Τοποθέτηση εξελιγμένων τηλεσκοπίων με δυνατότητα οπτικής παρακολούθησης και επικοινωνίας με δορυφόρους.

• Υποδομές Οπτικής Επικοινωνίας: Εξοπλισμός για δοκιμές κβαντικής κατανομής κλειδιών (QKD), ανοίγοντας τον δρόμο για ανθεκτικά στην παρακολούθηση δίκτυα.

• Εξειδικευμένο λογισμικό: Ανάπτυξη λογιστικών εργαλείων για τον συντονισμό και τη λειτουργία των σταθμών.

Η συντονισμένη υλοποίηση του έργου από το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης, τη Γενική Γραμματεία Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων και το Ελληνικό Κέντρο Διαστήματος, φέρνει την Ελλάδα ένα βήμα πιο κοντά στην υλοποίηση του οράματος για ολοκληρωμένες υποδομές οπτικών δορυφορικών επικοινωνιών.

Η Ελλάδα φιλοδοξεί να γίνει ευρωπαϊκός κόμβος

Ο στρατηγικός στόχος του προγράμματος είναι η ανάδειξη της Ελλάδας σε κόμβο οπτικών επικοινωνιών της Ευρώπης, με συμμετοχή σε σημαντικά διεθνή δίκτυα όπως το EuroQCI και το Nucleus. Μέσα από την τεχνολογική αναβάθμιση, προωθείται όχι μόνο η ασφάλεια και αξιοπιστία των επικοινωνιών, αλλά και η ενίσχυση της επιστημονικής έρευνας και της καινοτομίας στη χώρα.

Το τηλεσκόπιο στον Σκίνακα, πέρα από την ερευνητική του χρήση, αποτελεί και σύμβολο συνεργασίας και εθνικής στρατηγικής στον τομέα του διαστήματος. Όπως δήλωσε χαρακτηριστικά ο υπουργός, όταν υπάρχει όραμα, συνεννόηση και σχεδιασμός, τότε οι ουρανοί δεν είναι το όριο — είναι η αφετηρία.