Σοβαρές προειδοποιήσεις για υδατικό έλλειμμα στην Ελλάδα – Στην 19η θέση παγκοσμίως για κίνδυνο λειψυδρίας

Αντιμέτωπη με μία κρίσιμη πρόκληση στον τομέα των υδάτινων πόρων βρίσκεται η Ελλάδα, καθώς σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία από τη διεθνή κατάταξη του World Resources Institute, η χώρα καταλαμβάνει την 19η θέση παγκοσμίως ως προς τον κίνδυνο λειψυδρίας.

Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, σε συνδυασμό με τη διαχρονικά κακή διαχείριση, εντείνουν την πίεση στο ήδη ευάλωτο υδρολογικό ισοζύγιο.

Η κατάσταση αποτυπώνεται ξεκάθαρα και σε μελέτη της Deloitte για λογαριασμό της ελληνικής κυβέρνησης, στην οποία καταγράφονται οι βασικοί παράγοντες επιδείνωσης: χαμηλότερες βροχοπτώσεις, υπερβολική άντληση νερού για άρδευση και υψηλές απώλειες στα δίκτυα ύδρευσης.

Η Ελλάδα παρουσίασε εκτόξευση των απολήψεων νερού για ύδρευση κατά 139% μεταξύ 2001 και 2022, με την αύξηση αυτή να αποδίδεται κυρίως στην άνοδο της τουριστικής δραστηριότητας, την αύξηση της κατά κεφαλήν κατανάλωσης και τις τεράστιες διαρροές στα υδρευτικά δίκτυα, που σε ορισμένες περιοχές φτάνουν έως και το 50%.

Προβληματική είναι η εικόνα στις τουριστικές περιοχές, όπως οι Κυκλάδες, όπου η καλοκαιρινή ζήτηση υπερβαίνει τα διαθέσιμα αποθέματα, δημιουργώντας συνθήκες έντονης πίεσης στους υδάτινους πόρους.

Η χώρα καταναλώνει τον μεγαλύτερο όγκο νερού ανά εκτάριο αρδευόμενης γης στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ξεπερνώντας μεσογειακές χώρες με αντίστοιχο κλίμα. Η υπερβολική χρήση για γεωργικούς σκοπούς παραμένει σταθερά υψηλή, παρά τη μείωση του αριθμού των καλλιεργειών. Οι αιτίες εντοπίζονται στην ανοδική πορεία της θερμοκρασίας, τις υψηλές απαιτήσεις νερού ανά καλλιέργεια και την ύπαρξη παλαιών, αναποτελεσματικών αρδευτικών δικτύων.

Έντονη ανησυχία προκαλεί και η μετατόπιση από τα επιφανειακά στα υπόγεια ύδατα. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, η άντληση υπόγειων υδάτων αυξήθηκε κατά 80% από το 2000 έως το 2022, φτάνοντας τα 6.221 εκατομμύρια κυβικά μέτρα ετησίως, ενώ η χρήση επιφανειακών υδάτων μειώθηκε σχεδόν κατά 40%.

Η υπέρμετρη εκμετάλλευση των υπόγειων πηγών οδηγεί σε υφαλμυρίσεις σε πολλές περιοχές, όπου η γεωτρητική δραστηριότητα είναι εντατική και συχνά ανεξέλεγκτη.

Η εικόνα επιβαρύνεται ακόμη περισσότερο από τη μειωμένη πληρότητα των ταμιευτήρων της ΔΕΗ, που αξιοποιούνται για την παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας και την άρδευση. Παρά τις πρόσφατες αυξημένες βροχοπτώσεις, τα αποθέματα παραμένουν σε οριακά χαμηλά επίπεδα, απειλώντας τόσο την ενεργειακή επάρκεια όσο και την τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος.

Η Ελλάδα βρίσκεται σε κρίσιμο σημείο όσον αφορά τη διαχείριση των υδάτων. Ο συνδυασμός κλιματικών, γεωγραφικών και διαχειριστικών παραγόντων κατατάσσει τη χώρα μεταξύ των πιο ευάλωτων περιοχών του πλανήτη. Η ανάγκη για επενδύσεις σε δίκτυα, σύγχρονες υποδομές και εξοικονόμηση είναι πλέον επιτακτική και αφορά όχι μόνο την επάρκεια ύδρευσης, αλλά και την επισιτιστική ασφάλεια, τον τουρισμό και τη βιώσιμη ανάπτυξη συνολικά.