Επιστημονικό σοκ: Μόλις το 0,001% του ωκεάνιου βυθού έχει εξερευνηθεί – Νέα έρευνα αποκαλύπτει το τεράστιο κενό γνώσης

Παρά το γεγονός ότι οι ωκεανοί καλύπτουν το 66% της επιφάνειας του πλανήτη, η συντριπτική πλειονότητα του θαλάσσιου πυθμένα παραμένει άγνωστη για την επιστήμη. Σύμφωνα με νέα μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Science Advances στις 7 Μαΐου 2025, η ανθρώπινη δραστηριότητα έχει καταφέρει να εξερευνήσει μόλις το 0,001% του πυθμένα των ωκεανών σε βάθος μεγαλύτερο των 200 μέτρων.

Η έρευνα βασίστηκε στην ανάλυση 43.681 αρχείων υποθαλάσσιων καταδύσεων με χρήση τεχνολογιών όπως τηλεκατευθυνόμενα οχήματα (ROV), αυτόνομα υποβρύχια (AUV) και επανδρωμένα βαθυσκάφη. Παρά τις τεχνολογικές δυνατότητες, το μέγεθος της περιοχής που έχει παρατηρηθεί οπτικά στον πυθμένα είναι αντίστοιχο μόνο με αυτό της Πολιτείας του Ρόουντ Άιλαντ στις ΗΠΑ.

Τα ευρήματα προκαλούν ανησυχία:

• Μόλις το 0,0006 έως 0,001% του βυθού έχει παρατηρηθεί οπτικά από το 1958.

• Πάνω από το 65% των καταδύσεων πραγματοποιήθηκαν εντός 200 ναυτικών μιλίων από τις ακτές των ΗΠΑ, της Ιαπωνίας και της Νέας Ζηλανδίας.

• Το 97% των καταγεγραμμένων αποστολών έχει γίνει από πέντε χώρες: ΗΠΑ, Ιαπωνία, Νέα Ζηλανδία, Γαλλία και Γερμανία.

• Ο βυθός έχει εξερευνηθεί κυρίως σε κορυφογραμμές και υποθαλάσσια φαράγγια, αφήνοντας πεδιάδες και θαλάσσια όρη σε μεγάλο βαθμό ανεξερεύνητα.

Η μελέτη επισημαίνει ότι η τεράστια ανισομέρεια στην εξερεύνηση του βυθού δημιουργεί σημαντική προκατάληψη στις επιστημονικές μας εκτιμήσεις για τη βιοποικιλότητα και τις γεωλογικές δομές των ωκεανών. Οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι αυτό το έλλειμμα δεδομένων δεν περιορίζει μόνο τη γνώση, αλλά και την ικανότητα προστασίας του θαλάσσιου περιβάλλοντος.

Οι κίνδυνοι και οι χαμένες ευκαιρίες

Ο βαθύς ωκεανός, με συνθήκες υψηλής πίεσης και χαμηλών θερμοκρασιών, φιλοξενεί ακραία μορφές ζωής, πολλές από τις οποίες είναι ακόμα άγνωστες. Οι ερευνητές υπογραμμίζουν ότι εκεί μπορεί να κρύβονται βιολογικοί οργανισμοί με φαρμακευτική ή τεχνολογική αξία, ικανοί να προσφέρουν λύσεις σε παγκόσμιες προκλήσεις, από την ιατρική μέχρι την ενεργειακή μετάβαση.

Ωστόσο, σύμφωνα με τη μελέτη, ενδέχεται να υπάρχει και μη δημοσιοποιημένη εξερεύνηση από ιδιωτικούς φορείς – ιδιαίτερα από τον τομέα της ενεργειακής βιομηχανίας και των υποθαλάσσιων τηλεπικοινωνιών – που δεν καταγράφεται στις δημόσιες βάσεις δεδομένων.

Η ανάγκη για παγκόσμια κινητοποίηση

Οι συγγραφείς της μελέτης καλούν σε μια συντονισμένη διεθνή προσπάθεια για να επεκταθεί η χαρτογράφηση και η οπτική εξερεύνηση του βυθού. «Αν βασιζόμασταν σε τόσο περιορισμένα δεδομένα για τα χερσαία οικοσυστήματα, θα κάναμε εικασίες για ολόκληρη τη Γη από μια περιοχή μικρότερη από την έκταση του Χιούστον», σχολιάζουν χαρακτηριστικά.

Η επιστημονική κοινότητα τονίζει ότι η προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος απαιτεί πρώτα και κύρια τη γνώση της δομής και λειτουργίας του. Χωρίς αυτή, οποιαδήποτε συζήτηση για βιώσιμη διαχείριση και διατήρηση των θαλασσών παραμένει ελλιπής.