Σε υψόµετρο 750 µέτρων βρίσκεται το µαρτυρικό χωριό Καλλικράτης στον ∆ήµο Σφακίων.
Είναι ένα όµορφο χωριό µε µεγάλη ιστορία, το οποίο εντάσσεται στην κοινότητα Πατσιανού του ∆ήµου Σφακίων.
Σύµφωνα µε την παράδοση, το χωριό πήρε το όνοµά του από τον Μανούσο Καλλικράτη, ο οποίος το 1453 µε 1500 άντρες και 5 πλοία ηγήθηκε µιας εκστρατείας για την υπεράσπιση της Πόλης από τους Οθωµανούς.
Σήµερα, η καθηµερινότητα στον Καλλικράτη σχετίζεται κυρίως µε την κτηνοτροφία και την αµπελοκαλλιέργεια.
Με αφορµή την πρόσφατη µετάβαση µας στο ορεινό αυτό µαρτυρικό χωριό Καλλικράτη των Σφακίων για τη διαδικτυακή εκποµπή “Γεύσεις Κρήτης” των “Χανιώτικων νέων”, καταγράφουµε ιστορικά ντοκουµέντα για τα ολοκαυτώµατα που έπληξαν το χωριό και τους κατοίκους του από την περίοδο της Τουρκοκρατίας µέχρι και τη Γερµανική κατοχή όπως µας τα αφηγήθηκε ο αντιδήµαρχος πολιτισµού του ∆ήµου Σφακίων Βαρδής Γυπαράκης που συναντήσαµε εκεί.
Όπως επεσήµανε µιλώντας στα «Χανιώτικα Νέα» ο κ. Γυπαράκης:
«Ο Καλλικράτης χαρακτηρίζεται συχνά ως το χωριό των ολοκαυτωµάτων, αφού έχει καεί ολοσχερώς τέσσερις φορές. Η πρώτη ήταν τον Απρίλιο του 1770, στον απόηχο της Επανάστασης του ∆ασκαλογιάννη. Ύστερα ακολούθησε η καταστροφή του χωριού το 1821 µε το ξέσπασµα της Ελληνικής Επανάστασης, ενώ µε την Επανάσταση του 1866, όπου είχαµε στις 8 Νοεµβρίου την ανατίναξη της Ι.Μ. Αρκαδίου στο Ρέθυµνο ο Καλλικράτης θα καεί για Τρίτη φορά. Την τέταρτη φορά που το χωριό θα καεί, και που ακόµα και σήµερα δεν έχει καταφέρει να επουλώσει τις πληγές του, ήταν τον Οκτώβριο του 1943. Τότε µία οµάδα Σουµπεριτών σε συνεργασία δυστυχώς µε ορισµένους Κρητικούς εφιάλτες από την ανατολική Κρήτη, εισβάλει στο χωριό καταδιώκοντας την οµάδα του Μπαντουβά. Ήταν οι ίδιοι Γερµανοί που λίγες µέρες νωρίτερα είχαν διαπράξει ειδεχθή εγκλήµατα στο χωριό Καλή Συκιά Ρεθύµνου, µε εκτελέσεις γυναικών και λεηλασίες. Από τις 8 έως τις 11 Οκτωβρίου οι Γερµανοί και οι συνεργάτες τους λεηλατούν και ληστεύουν τον Καλλικράτη. Άρπαξαν ζώα, υφαντά, πολύτιµα αντικείµενα, τρόφιµα ακόµα και ιερά σκεύη και άµφια από τον Ι.Ν. της Κοιµήσεως της Θεοτόκου. Επιστέγασµα όλης αυτής της κτηνωδίας ήταν η θηριωδία της εκτέλεσης 32 κατοίκων του χωριού µεταξύ των οποίων και 17 γυναικών αλλά και ηλικιωµένων που ήταν κατάκοιτοι στα κρεβάτια τους. Από τότε ο Καλλικράτης των 120 τότε οικογενειών, αριθµός µαµούθ αν σκεφτούµε το πόσα παιδιά είχε τότε κάθε οικογένεια δεν συνήλθε ποτέ! Το χωριό µας το 2018, ύστερα από ενέργειες της τότε ∆ηµοτικής Αρχής, χαρακτηρίστηκε «Μαρτυρικό», παρουσία του τότε Προέδρου της ∆ηµοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλου”.
Συνεχίζοντας ο κ. Γυπαράκης επεσήµανε ότι «είχαµε µάλιστα την χαρά και την τιµή στην επετειακή Εκδήλωση Οκτωβρίου 2024 του Ολοκαυτώµατος, να φιλοξενήσουµε ως κεντρικό οµιλητή τον κ. Γεώργιο Λαζουρά, πρώην ∆ήµαρχο Καλαβρύτων, µιας άλλης περιοχής της πατρίδας µας αιµατοβαµµένης και αυτής από τους Γερµανούς.
Να τονίσω πως ο οµιλητής µας τυγχάνει και πρώην πρόεδρος του δικτύου Μαρτυρικών πόλεων και χωριών, ο οποίος είχε συµβάλει τα µέγιστα στην αναγνώριση του χωριού µας σε «Μαρτυρικό χωριό» για να τονίσει στη συνέχεια τα εξής: “ Ισχυρή ήταν η παρουσία των Καλλικραθιανών και στον Μακεδονικό Αγώνα. Γνωστοί αγωνιστές από τον Καλλικράτη ήταν ο Λαµπρινός Βρανάς, ο Ανδρέας ∆ικώνυµος, ο Γιώργης ∆ικώνυµος, ο Ευθύµιος Καούδης και άλλοι. Άλλη µία ένδοξη ιστορική σελίδα του χωριού µας, έχει να κάνει µε την ίδια την ονοµασία του. Ο Καλλικράτης πήρε το όνοµά του από τον Ναύαρχο Μανούσο Καλλικράτη οποίος ήταν αρχηγός µίας αποστολής 1.500 ανδρών, οι οποίοι αναχώρησαν για την Κωνσταντινούπολη τον Μάρτιο του 1453 ως εθελοντές για την προστασία της Βασιλεύουσας από τον Μωάµεθ τον Πορθητή. Όταν ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος άρχισε να ανασαίνει τον αέρα της άλωσης ζήτησε βοήθεια από όλα τα σηµεία που
κατοικούσαν Ρωµιοί, και οι Κρητικοί δεν γύρισαν την πλάτη τους. Ο Καλλικράτης διαθέτει τα πέντε καράβια του για την αποστολή και αναλαµβάνει το ένα ως καπετάνιος ενώ σε άλλα δύο ηγούνταν ο Βατσιανός από το Ασκύφου και ο Πέτρος Κάρχας ή Γραµµατικός. Φτάνοντας στην Βασιλεύουσα επανδρώνουν τρεις πύργους των τειχών. Όταν στις 29 Μαΐου του 1453, της Αγίας Θεοδοσίας, η Πόλη θα πέσει και ο Μωάµεθ θα µπει µέσα µε τον στρατό του, θα διαπιστώσει πως δύο από τους πύργους, του Βασιλείου Λέοντος και του Αλεξίου αντιστέκονταν ακόµα. Αυτοί ήταν οι δύο από τους τρεις πύργους που προστάτευαν οι Κρήτες υπό την αρχηγία του Μανούσου Καλλικράτη. Στις διαπραγµατεύσεις για την παράδοση ο Μωάµεθ φάνηκε να εκτιµά την ανδρεία τους, και τους επέτρεψε να γυρίσουν στην Κρήτη µε τα πλοία και τα όπλα τους. Στην κάθοδό τους από τα Στενά, όπως συνήθιζαν οι ναυτικοί τότε, οι Κρητικοί παραµέρισαν στην Χερσόνησο του Αγίου όρους για να προµηθευτούν εφόδια για το ταξίδι της επιστροφής. Εκεί φαίνεται πως τους έπιασε θαλασσοταραχή και το καράβι που επέβαινε ο Κάρχας βυθίστηκε. Στην Ι.Μ. Βατοπεδίου υπάρχει χειρόγραφο που πιστοποιεί τα όσα προαναφέραµε, µέσα από τις διηγήσεις του Κάρχα, όπου κατά ορισµένους και ο ίδιος εκάρει µοναχός. Λέγεται πως στην επιστροφή των καραβιών στην Κρήτη χορεύτηκε για πρώτη φοράς ο Χανιώτικος συρτός ενώ τα µαντήλια των Κρητικών µε τα κρόσια βάφτηκαν µαύρα εις ένδειξη πένθους για την πτώση της Κωνσταντινούπολης. Προς τιµήν του Μανούσου Καλλικράτη το χωριό µας πήρε την ονοµασία του. Την παρουσία µάλιστα των Κρητικών στα τείχη της Κωνσταντινούπολης πιστοποιεί και ένας από τους τέσσερις λεγόµενους «Ιστορικούς της άλωσης», ο Γεώργιος Φραντζής ή Σφραντζής (άλλοι τρεις: Μιχαήλ ∆ούκας, Κριτόβουλος ο Ίµβριος, Λαόνικος Χαλκοκονδύλης). Μιλάµε δηλαδή για τα πλέον αξιόπιστα χείλη».
Τελειώνοντας την ιστορική αναδροµή του ηρωικού αλλά µαρτυρικού χωριού ο αντιδήµαρχος κ. Βαρδής Γυπαράκης µίλησε για το «σήµερα» του Καλλικράτη, τονίζοντας:
«Η καθηµερινότητα στον Καλλικράτη σχετίζεται κυρίως µε την κτηνοτροφία και την αµπελοκαλλιέργεια. Το χειµώνα το χωριό σχεδόν ερηµώνει καθώς τα κοπάδια κατεβαίνουν στα πεδινά για να διαχειµάσουν και οι οικογένειες µένουν στην ευρύτερη περιοχή του Φραγκοκαστέλλου. Ο Καλλικράτης υπήρξε το χωριό των παιδικών µας καλοκαιριών. Εδώ περνούσαµε τους µήνες που δεν είχαµε σχολείο. ∆υστυχώς τα πολλά από τα παλιά σπίτια δεν αναπαλαιώθηκαν ακόµα και η τουριστική κίνηση στο χωριό είναι υποτυπώδης. Ευελπιστούµε όµως πως η όρεξη και η αγάπη των νέων για των τόπο τους θα ξαναδώσει ζωή. Έγινε µάλιστα φέτος µία κίνηση δηµιουργίας ενός πολιτιστικού Συλλόγου στο χωριό µε το όνοµα Μανούσος Καλλικράτης και οι δράσεις του άρχισαν ήδη να δίνουν νέα δυναµική στην πολιτιστική ανάδειξη του τόπου».
Πηγή: Χανιώτικα Νέα
και Facebook 
