Ελληνική μελέτη αποκαλύπτει πώς θα αποφύγουμε πάνω από 1.000 νέες διαγνώσεις HIV έως το 2030

Η Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS εορτάζεται σήμερα με μια εξέλιξη μείζονος σημασίας για τη χώρα μας. Για πρώτη φορά, ξεκινά η χορήγηση της προφυλακτικής θεραπείας PrEP, που έχει ως στόχο την προστασία ατόμων που βρίσκονται σε αυξημένο κίνδυνο να μολυνθούν από τον ιό HIV.

Τα Υπουργεία Υγείας, Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών και Ψηφιακής Διακυβέρνησης υπέγραψαν την Κοινή Υπουργική Απόφαση με την οποία ορίζεται η διαδικασία για την προληπτική χορήγηση αντιρετροϊκών φαρμάκων.

Όπως αποτυπώνεται σε μελέτη Ελλήνων επιστημόνων, η αξία της PrEP είναι τεράστια και η εφαρμογή της κομβική για τη χώρα μας, όπου η πλειοψηφία τόσο των συνολικών όσο και των νέων διαγνώσεων αφορούν στους ΑΣΑ (άνδρες που έχουν σεξουαλικές επαφές με άνδρες). Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μελέτης, με τη βοήθεια της προφυλακτικής αγωγής είναι δυνατόν να τερματιστεί η υγειονομική απειλή του AIDS στην Ελλάδα έως το 2030.

Πιο αναλυτικά, οι συγγραφείς της μελέτης «Βέλτιστη χρήση PrEP για μείωση της HIV επίπτωσης κατά 90% το 2030 στους άνδρες που έχουν σεξουαλικές επαφές με άνδρες», η οποία θα παρουσιαστεί στο 35ο Πανελλήνιο Συνέδριο AIDS (διεξάγεται από 1 έως 3 Δεκεμβρίου), τονίζουν ότι παρόλο που η διαχείριση της HIV λοίμωξης στον πληθυσμό των ΑΣΑ είναι πολύ καλή – η συντριπτική πλειοψηφία των ατόμων με HIV έχει διαγνωστεί, έχει μη ανιχνεύσιμο ιικό φορτίο και σε σχετικά μικρό χρόνο από τη μόλυνση μέχρι τη διάγνωση – οι νέες HIV μολύνσεις μειώνονται με αργό ρυθμό. Μάλιστα, εκτιμήθηκε ότι εάν συνεχιστεί η ίδια διαχείριση της νόσου, το 2030, οι νέες μολύνσεις αναμένεται να είναι μειωμένες κατά μόνο 32% συγκριτικά με το 2010.

Ο στόχος του UNAIDS (Κοινό Πρόγραμμα του ΟΗΕ για τον HIV) για να τερματιστεί το AIDS ως παγκόσμια υγειονομική απειλή μέχρι το 2030, είναι να μειωθούν οι νέες μολύνσεις HIV κατά 90% το έτος αυτό σε σύγκριση με το 2010. Σύμφωνα με τη μελέτη, εάν δοθεί PrEP σε ΑΣΑ με υψηλό ή μέτριο κίνδυνο έκθεσης στον HIV (σταδιακά σε περίπου 50,000 ΑΣΑ μέχρι το 2030), αναμένεται να αποφευχθούν 1.070 νέες HIV μολύνσεις μέχρι το 2030, σε σχέση με τη μη χρήση της PrEP. Με την παραπάνω στρατηγική, η Ελλάδα αναμένεται να επιτύχει τον πολύ σημαντικό στόχο για την δημόσια υγεία, του τερματισμού του AIDS ως υγειονομική απειλή.

Επιπλέον, η μελέτη υπολόγισε ότι το παραπάνω σενάριο είναι οικονομικά ιδιαίτερα αποδοτικό καθώς, το κόστος ανά μόλυνση που αποτρέπεται, ανέρχεται στα 35.000 ευρώ. Για να γίνει αντιληπτή η σημασία χορήγησης της προφυλακτικής αγωγής, σημειώνεται ότι το ετήσιο κόστος της αντιρετροϊκής αγωγής για έναν οροθετικό ασθενή υπολογίζεται στα 7.000 – 8.000 ευρώ, με τη διάρκειά της να είναι εφ’όρου ζωής.

Στοιχεία του Εργαστηρίου Υγιεινής, Επιδημιολογίας και Ιατρικής Στατιστικής της Ιατρικής Σχολής Αθηνών δείχνουν ότι στην Ελλάδα υπάρχουν περίπου 11.000 ΑΣΑ με HIV λοίμωξη, εκ των οποίων ποσοστό 89% ήταν διαγνωσμένο, από τους διαγνωσμένους το 97% βρισκόταν σε αντιρετροϊκή αγωγή, ενώ το 96% των θεραπευόμενων είχε μη ανιχνεύσιμο ιικό φορτίο. Αυτό σημαίνει ότι τα άτομα αυτά έχουν εξαιρετικά μικρές συγκεντρώσεις του ιού και ουσιαστικά δεν είναι μεταδοτικά. Πάρα το γεγονός ότι ο μέσος χρόνος, από την ορομετατροπή έως τη διάγνωση στον πληθυσμό των ΑΣΑ είναι σχετικά μικρός (εκτιμάται σε 1,5 έτη), το ποσοστό που ξεκινούν θεραπεία εντός του πρώτου έτους από τη μόλυνση ανέρχεται σε μόλις 29%. Συνεπώς, υπάρχει καθυστέρηση έναρξης θεραπείας, σε μία περίοδο κατά την οποία (λίγο μετά τη μόλυνση), η πιθανότητα μετάδοσης του HIV είναι υψηλή.

Η μελέτη πραγματοποιήθηκε από τους εξής ερευνητές: Ηλίας Γκούντας, Μεταδιδακτορικός Ερευνητής, Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Κύπρου, Παναγιώτα Τουλούμη, Καθηγήτρια Βιοστατιστικής και Επιδημιολογίας, Εργαστήριο Υγιεινής, Επιδημιολογίας και Ιατρικής Στατιστικής, ΕΚΠΑ, Μίνα Ψυχογιού, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Παθολογίας Λοιμώξεων, ΓΝΑ «Λαϊκό», Γεώργιος Νικολόπουλος, Αναπληρωτής Καθηγητής Επιδημιολογίας και Δημόσιας Υγείας, Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Κύπρου.

Ποια είναι η PrEP

H PrEP αποτελεί αγωγή αντιρετροϊκών φαρμάκων, με χάπια ή ενέσιμη, που λαμβάνεται από ανθρώπους που δεν έχουν μολυνθεί από τον HIV, είτε καθημερινά ή πριν και μετά από κάποια σεξουαλική επαφή, και παρέχει – για όσο διαρκεί η λήψη της – προστασία απέναντι στον ιό. Εφόσον γίνεται σωστή χρήση, η αγωγή δύναται να μειώσει την πιθανότητα μόλυνσης κατά 85%-95%.

H PrEP έχει εγκριθεί από το 2016 από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων και διατίθεται επί σειρά ετών σε πολλές χώρες, όπως στην Πορτογαλία, στη Γαλλία, στην Ολλανδία, στις ΗΠΑ και στο Ηνωμένο Βασίλειο, με εντυπωσιακά αποτελέσματα ως προς τη μείωση των νέων μολύνσεων HIV. Στην Ελλάδα, η διάθεση της PrEP νομοθετήθηκε τον Σεπτέμβριο του 2022 και τώρα εκδόθηκε η Κοινή Υπουργική Απόφαση που ορίζει τις προϋποθέσεις και τη διαδικασία συνταγογράφησής της.

Πώς θα χορηγείται στην Ελλάδα

Για να λάβει κάποιος την προληπτική αγωγή, θα κάνει ειδικές εξετάσεις ανά τρεις μήνες, ώστε να διαπιστωθεί αν είναι αρνητικός στον ιό HIV, καθώς αυτό αποτελεί βασική προϋπόθεση για τη συνταγογράφηση της αγωγής.

Η συνταγογράφηση της PrEP γίνεται αποκλειστικά από ιατρούς με ειδικότητα παθολογίας ή γενικής ιατρικής, ή δερματολογίας/αφροδισιολογίας ή μαιευτικής γυναικολογίας και ο/η ιατρός που συνταγογραφεί έχει τη δυνατότητα χορήγησης επαναλαμβανόμενων συνταγών έως και 3μηνης διάρκειας.

Για την προστασία των προσωπικών δεδομένων, ο ΑΜΚΑ του δικαιούχου, κατά την καταχώρηση της συνταγής στο Σύστημα Ηλεκτρονικής Συνταγογράφησης, ψευδωνυμοποιείται από το σύστημα, μέσω της δημιουργίας ενός Κωδικού Αριθμού Δικαιούχου, και εν συνεχεία συνταγογραφείται ηλεκτρονικά η PrEP, βάσει των ψευδωνυμοποιημένων στοιχείων. Ομοίως, στη συνταγή θα εμφανίζονται αποκλειστικά τα ψευδωνυμοποιημένα στοιχεία του δικαιούχου (Κωδικός Αριθμός Δικαιούχου). Πρόσβαση στα εν λόγω προσωπικά δεδομένα θα έχει αποκλειστικά ο/η ιατρός που συνταγογραφεί την PrEP.

Δικαίωμα εκτέλεσης των εν λόγω συνταγών στο Σύστημα Ηλεκτρονικής Συνταγογράφησης έχουν οι φαρμακοποιοί των φαρμακείων δημόσιων νοσηλευτικών ιδρυμάτων που εκτελούν συνταγές αντιρετροϊκών φαρμάκων. Κάθε μία συνταγή εκτελείται χωριστά ανά μήνα από τον φαρμακοποιό του νοσοκομείου.