Πώς καθιερώθηκε το απαγορευτικό απόπλου στην Ελλάδα και ο θάλαμος επιχειρήσεων

8 Δεκεμβρίου 1966. Το πλοίο “Ηράκλειον” θα εκτελούσε το δρομολόγιο από τη Σούδα των Χανίων στον Πειραιά. Η αναχώρηση καθυστερεί περίπου 20 λεπτά, ώστε να μπει στο γκαράζ του πλοίου μια νταλίκα 25 τόνων. Ο καιρός είναι άστατος και οι άνεμοι υπερβαίνουν τα 9 μποφόρ.

Εξαιτίας της θαλασσοταραχής, η νταλίκα που δεν ήταν δεμένη σε κανένα σταθερό σημείο,, μετακινήθηκε στο γκαράζ του “Ηράκλειον”, έπεσε με δύναμη στην μπουκαπόρτα και την έσπασε. Μια τεράστια τρύπα στο πλοίο έμπαζε νερά ανεξέλεγκτα.

Μέσα σε λίγα λεπτά, το πλοίο βυθίστηκε στη βραχονησίδα Φαλκονέρα, κοντά στη Μήλο, παρασέρνοντας στον βυθό 250 άτομα. Το συγκλονιστικό ναυάγιο αποτέλεσε την αρχή για τη λήψη μέτρων ασφαλείας στην ακτοπλοΐα, όπως αναφέρει η mixanitouxronou.gr.

Απαγορευτικό απόπλου

Μετά τη ναυτική τραγωδία του “Ηράκλειον” θεσπίστηκε στη Ελλάδα το μέτρο της απαγόρευσης απόπλου, “λόγω δυσμενών καιρικών συνθηκών”.

Το απαγορευτικό απόπλου έκτοτε ισχύει μόνο για επιβατηγά και οχηματαγωγά πλοία που ταξιδεύουν με την ελληνική σημαία. Αξιοπρόσεκτο είναι το γεγονός πως το απαγορευτικό απόπλου ισχύει μόνο για τα ελληνικά δεδομένα.

Σε όλα τα υπόλοιπα κράτη, την ευθύνη για την αναχώρηση ενός πλοίου κάτω από άσχημες καιρικές συνθήκες,την έχει μόνο ο πλοίαρχος του καραβιού. Αυτός εκτιμά τις δυνατότητες του πλοίου, τις καιρικές συνθήκες και αποφασίζει. Παράλληλα, με τη θέσπιση του απαγορευτικού απόπλου, το 1968, βάσει νόμου, τέθηκε σε λειτουργία και ο Θάλαμος Επιχειρήσεων ΥΕΝ. Η υπηρεσία αυτή δημιουργήθηκε με σκοπό την “αντιμετώπιση έκτακτων περιστατικών ασφαλείας της ναυσιπλοΐας και τη διάσωση κινδυνευόντων στη θάλασσα”.

Εταιρείες Λαϊκής Βάσης

Το 1966, στις κύριες ακτοπλοϊκές γραμμές της χώρας υπήρχαν 41 πλοία. Μετά το τραγικό συμβάν του “Ηράκλειον” αναπτύχθηκε η ιδέα της αντιμετώπισης της ακτοπλοϊκής μεταφοράς με συλλογικό τρόπο.

Το 1967, δημιουργήθηκε η πρώτη ακτοπλοϊκή εταιρεία με μετόχους, κατοίκους των Χανίων και πρωτεργάτη τον μητροπολίτης των Χανίων, Ειρηναίο Γαλανάκη.

μητροπολίτης μαζί με άλλους επιφανείς ανθρώπους επισκέφτηκε πολλά χωριά της Κρήτης και έπεισε τους ανθρώπους να αγοράσουν μετοχές για την αγορά ενός πλοίου, που ακόμη δεν υπήρχε στην κατοχή τους. Ο κόσμος όμως ανταποκρίθηκε.

Η προσπάθεια αυτή γέννησε την Ανώνυμη Ναυτιλιακή Εταιρεία Κρήτης, την πρώτη δηλαδή εταιρεία Λαϊκής Βάσης. Τον Σεπτέμβριο του 1970, δρομολογήθηκε το πλοίο “Κύδων”, το πρώτο που ανήκε σε λαϊκή εταιρεία και ήταν υψηλού επιπέδου. Το παράδειγμα των Χανιωτών ακολούθησαν και άλλα νησιά και πόλεις της Ελλάδας και δημιουργήθηκαν πολλές εταιρείες λαϊκής βάσης όπως οι Μινωικές, η ΔΑΝΕ, ΛΑΝΕ, ΝΕΛ κ.ά

Το όριο των 35 χρόνων

Ένα άλλο ζήτημα που γέννησε το πολύνεκρο ναυάγιο στη Φαλκονέρα ήταν και η γηραιότητα του ελληνικού στόλου.

Πάρα πολλά πλοία, που είχαν αποκτηθεί από το ελληνικό δημόσιο ως πολεμικές αποζημιώσεις και μετρούσαν χρόνια ταξιδιών στο εξωτερικό, συνέχιζαν να εκτελούν δρομολόγια και στην Ελλάδα παρά το γεγονός ότι δεν πληρούσαν τις απαραίτητες προϋποθέσεις ασφαλείας.

Στα τέλη της δεκαετίας του 1960, έπειτα από έντονη κινητοποίηση σε επίπεδο κεντρικής διοίκησης, θεσπίστηκε το μέτρο ορίου ηλικίας για τα πλοία. Το μέτρο αυτό όριζε ότι όταν ένα πλοίο συμπληρώσει 35 χρόνια δράσης στα ελληνικά νερά, υποχρεωτικά θα αποσύρεται. Το μέτρο της υποχρεωτικής εξόδου με την 35ετία, το οποίο ισχύει μέχρι σήμερα, αποσκοπούσε στο να δημιουργήσει ένα αίσθημα καθησυχασμού της κοινής γνώμης και των ανθρώπων που είχαν ιδιαίτερα θορυβηθεί μετά το ναυάγιο στη Φαλκονέρα και το οποίο έπληττε αμετάκλητα το προφίλ του κλάδου της ακτοπλοΐας και ευρύτερα του ελληνικού τουρισμού.

Το 1973 και έπειτα από μαζική κοινωνική κινητοποίηση, εκδόθηκε ο Κώδικας Δημοσίου Ναυτικού Δικαίου, ο οποίος περιείχε ένα ειδικό κεφάλαιο για την Ακτοπλοΐα. Μεταξύ άλλων, στο νομοθέτημα αυτό περιέχονταν ρυθμίσεις που αφορούσαν σε όλες τις πλευρές της ακτοπλοΐας, από τις κατηγορίες και τις δρομολογήσεις των πλοίων μέχρι τον καθορισμό των ναύλων και τις υποχρεώσεις των ναυτιλιακών πρακτόρων. Μια ακόμη παράμετρος του δυστυχήματος είναι ότι υποχρεωτικά όλα τα μεγάλα οχήματα στο γκαράζ των πλοίων δένονται για να μην μετακινούνται σε περίπτωση θαλασσοταραχής.